در مورد مسایل مالی دوران نامزدی، حتی در موردی که طرفین به عقد یکدیگر نیز درآمده‌اند، بنابر تعریف عرفی از نامزدی، نظر مراجع بر تکلیف‌نداشتن شوهر است.
دوران نامزدی، دورانی شیرینی است که به روزهای خوش متأهلی ختم شده و آغازگر زندگی مشترک یک زوج است، اما این ایام به خاطر شرایط خاص و ویژه آن، نه دوران متأهلی است و نه مجردی و ازاین‌رو احکام مرتبط با آن نیز احکامی متفاوت و خاص خواهد بود که نیازمند بررسی است.
به گزارش مهرخانه، نکته مهم که باید در نظر داشت، تعاریف متفاوتی است که از نامزدی در عرف وجود دارد؛ برخی نامزدی را به معنای صیغه محرمیت میان دختر و پسر می‌دانند و برخی بدون هرگونه محرمیتی، صرفاً برای آشنایی بیشتر و طی کردن دوران تا زمان عقد؛ برخی نیز دوران عقد تا جشن ازدواج را دوران نامزدی می‌نامند، اما مسلم است که در هر یک از شرایط فوق، احکام و قوانین متفاوت خواهد بود؛ هرچند عرف بر مبنای محرمیت طرفین در این دوران است.
میزان ارتباط و نزدیکی در دوران نامزدی
سؤال: آیا صحبت‌کردن دختر و پسر نامحرمی که نامزد شده، ولی هنوز عقد نخوانده‌اند، به جهت آشنایی با روحیات و اخلاق یکدیگر جایز است؟
پاسخ: آیت‌الله وحیدخراسانی در پاسخ به این سؤال می‌فرمایند: «در فرض مذکور برای حصول تفاهم اخلاقی و روحی و با اجازه و حضور والدین، با رعایت موازین شرعی و بدون قصد تلذذ و در حد معمول، مانعی ندارد».
سؤال: با دخترى نامزد هستم خانواده‌ها هم در جریان هستند. آیا مى‌شود براى هم از طریق اینترنت پیام یا ایمیل بفرستیم؟ روابط ما تا چه حدى شرعى است؟ (عقد یا صیغه هم به هیچ‌وجه فعلاً ممکن نیست).
پاسخ: آیت‌الله خامنه‌ای در این رابطه معتقدند: «باید از بیان مطالبى که محرک شهوت و یا مناسب زن و شوهر شرعى باشد، اجتناب کنید».
عقد موقت در دوران نامزدی
سؤال: پنج سال پیش، زمان ازدواج با همسرم، قبل از خواندن صیغه عقد دایم به مدت دو ماه من با همسرم به‌واسطه صیغه موقت محرم شدیم، اما یک ماه پس از گذشت خواندن صیغه موقت، عقد دایم خواندیم و تاکنون هم با یکدیگر زندگی کرده‌ایم. آیا عقد دایم ما درست بوده است؟
پاسخ: در شرایطی که در دوران نامزدی، صیغه محرمیت خوانده می‌شود، برای اجرای عقد دایم، با توجه به نظر همه فقها، باید به یک نکته دقت داشت و آن باطل‌کردن صیغه جاری‌شده میان طرفین است. ازاین‌رو در پاسخ به این سؤال گفته می‌شود: درصورتی‌که باقیمانده زمان عقد موقت را به زن هبه کرده‌اید، عقد درست بوده است؛ در غیر این صورت، باید دوباره اجرای صیغه عقد دایم بنمایید.
نفقه و مخارج دوران نامزدی
سؤال: فطریه دختری که در دوران نامزدی و یا عقد بوده و در خانه پدرش ساکن است، برعهده شوهر است یا برعهده پدر؟
پاسخ: در مورد مسایل مالی دوران نامزدی، حتی در موردی که طرفین به عقد یکدیگر نیز درآمده‌اند، بنابر تعریف عرفی از نامزدی، نظر مراجع بر تکلیف‌نداشتن شوهر است. آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به این سؤال می‌فرمایند: «اگر نان‌خور پدرشان باشند، به عهده پدر آن‌ها است». آیت‌الله سیستانی نیز پاسخ می‌دهند: «برعهده پدرش است؛ مگر که در شب عید نان‌خور شوهر حساب شود».
اطاعت از همسر در دوران نامزدی
سؤال: آیا در دوران عقد، اطاعت از شوهر بر زن لازم و پرداخت نفقه بر شوهر لازم است؟
پاسخ: بنابر تعریف عرفی نامزدی، نامزدی زمانی است که حتی در صورتی عقد، طرفین تکلیف زناشویی در قبال یکدیگر ندارند و یک محرمیت ساده، فارغ از جوانب آن انجام گرفته است. بر این اساس است که آیت‌الله مکارم‌شیرازی در پاسخ به این سؤال می‌فرمایند: «مطابق آن‌چه در عرف معمول امروز است، تا زمانى که زن به خانه شوهر نیامده، نه نفقه دارد و نه براى خروج از منزل از شوهر اجازه مى‌گیرد، و این در واقع نوعى شرط ضمن عقد است».
آیت‌الله سیستانی نیز درباره زمان وجوب نفقه زن بر همسرش می‌فرمایند: «بعد از عروسی واجب است»، و در پاسخ سؤال دیگری چنین توضیح می‌دهند: «تا عروسی نشده است، چون متعارف اسقاط حق نفقه است، حق مطالبه آن را ندارد.»
سؤال: در دوران نامزدی که زن در خانه پدری حضور دارد، هرگونه بیرون‌رفتن زن باید با اجازه شوهر باشد یا پدر زن؟ اگر با مرد باشد، در صورت رعایت‌نکردن زن، باتوجه به این نکته، در طلاق مهریه شامل زن می‌شود یا نه؟
پاسخ: در راستای همان نکته مطرح‌شده در مورد تعریف عرفی نامزدی، آیت‌الله مکارم‌شیرازی در پاسخ می‌فرمایند: «در این دوران، نه نفقه واجب است و نه اجازه‌گرفتن زن».
سؤال: آیا پرداخت نفقه زوجه‌ای که در عقد بستگی تمکین تام نمی‌کند، بر زوج لازم است؟
پاسخ: فرض سؤال فوق، فرضی برخلاف تعریف ارایه‌شده در مورد نامزدی است؛ ازاین‌رو آیت‌الله سیستانی در این زمینه پاسخ می‌دهند: «چنان‌چه مقصود زمانی است که دختر هنوز به خانه شوهر نرفته، چنان‌چه شرط شده که زن می‌تواند تمکین تام نکند؛ ولو از باب شرط ارتکازی، ناشی از تعارف، بر او تمکین تام لازم نیست و شوهر هم که شرط عدم انفاق در این مدت کرده؛ ولو از همان باب شرط ارتکازی، انفاق بر او هم واجب نیست».
هدایای دوران نامزدی
سؤال: داماد قبل از عروسى براى همسر خود مقدار قابل توجهى وسایل زینتى از قبیل طلا و غیره به عنوان هدیه گرفته است. به فرض این‌که دختر حاضر به عروسى نشود، آیا داماد حق مطالبه آن وسایل زینتى را دارد و آیا استفاده دختر بعد از اطلاع از عدم رضایت داماد از آن زینت‌آلات جایز است؟
پاسخ: آیت‌الله مکارم‌شیرازی: «حق دارد، و تصرف در آن از سوى دختر در فرض مسئله جایز نیست». ایشان در پاسخ به سؤال دیگری در همین زمینه این‌گونه توضیح می‌دهند: «آن‌چه مصرف نشده، باید برگردانند، ولى نسبت به آن‌چه مصرف شده، مدیون نیستند».
