تحلیل اشخاص، صفات و ملاکهای مؤثر در مهرالمثل
منبع مقاله: نشریه پژوهشهای فقهی، شماره 3، پاییز 1392، صفحه 157-186
نویسندگان: حسین ابوئی؛ فاطمه رخ ؛ علی تولّائی
چکیده
تعیین مهرالمثل که در روایات به عنوان «مهر نسائها» آمده، از امور کارشناسی و دقیقی است که مشخصههای متعددی موجب تفاوت و اختلاف مقدار آن در موارد به ظاهر مشابه میشود. در متون فقهی بر اساس احادیث، مواضعی برای پرداخت مهرالمثل اختصاص داده شده است. عرف و عقل معاش انسان، گرچه از نظر شرع مبین نقش تعیینکنندهای دارد، در عرصۀ تعیین مهرالمثل نقش زیربنایی یافته است و در هنگام بیان عناوین و صفات مؤثر، ملاک عمل واقع میشود. قانون مدنی ایران نیز در مادۀ 1091 با استفاده از تعابیر ثقیل و همسان، تکراری و گاه مبهم، به بیان روش تعیین مهرالمثل پرداخته است. از این رو بسط و تبیین مبناهای اصلی، نیاز خانوادهها، زوجین و دادگاههای خانواده محسوب میشود. این مقاله ضمن توجه به نیازهای جامعۀ زنان و با بررسی دقیق متون فقهی و بهرهگیری از روایات، امکان تحلیل ضوابط کلیدی در تعیین مهرالمثل را فراهم آورده است. ضابطۀ عام پذیرفتهشده، اعتبار تمامی صفات، ملاکها و اشخاصی که در افزایش یا کاهش مهر تأثیر دارند، شناخته شد. بر مبنای نتایج حاصل از مطالعۀ تحلیلی کتب فقهی، علاوه بر هفت صفت مادی و دوازده صفت معنوی، نزدیکترین زنان خویشاوند مماثل زوجه و گاهی خود زوج، در تعیین مقدار مهرالمثل زوجه، تأثیرگذارند. نتیجۀ کلان تحقیق، پیشنهاد اصلاح مادۀ 1091 قانون مدنی به منظور انضباط کارشناسی مهریه است.
کلیدواژگان: خویشاوند؛ زنان؛ صفات معتبر؛ مهرالمثل؛ مهریه
اصل مقالهدریافت