مصائب مادر شدن در سن کم
حواستان را در دوران«حاملگی نوجوانی» بیشتر جمع کنید؛
چند سالی می‌شود که تبلیغات گسترده در مخالفت با بالا رفتن سن ازدواج موجب شده است تا شاهد عوارضی چون حاملگی در سنین بالا باشیم؛ اما این پایان ماجرا نیست؛ عوارض حاملگی در سنین پایین هم معضلی است که این روزها با آن روبه‌رو هستیم؛ سنینی که به‌عنوان «حاملگی نوجوانی» تعریف‌شده و افراد ۱٥ تا ۱۹ ساله را در برمی‌گیرد. طبق آمارهای مرکز ملی بهداشت، حاملگی‌های این دوران ۱۳درصد کل تولدها را تشکیل می‌دهند.این در حالی است که نتایج مطالعات متعدد گواه بر این ادعاست که سنین باروری زیر ۱۹ سال و بالای ۳۴ سال به‌عنوان حاملگی‌های پرخطر برای مادر و جنین تلقی می‌شوند.
مخاطرات زود مادر شدن
فاطمه ناهیدی، دکترای بهداشت باروری معتقد است که رخ دادن پدیده بلوغ در سنین نوجوانی همه افراد ازجمله زنان را در مسیر تغییرات زیادی قرار می‌دهد. مادر شدن در این سنین از نظر جسمی چون اندام‌های تولیدمثلی و تناسلی فرد از رشد کافی برخوردار نیستند مخاطراتی را ایجاد می‌کند.
آماده نبودن :در نوجوانی بلوغ کامل فکری اتفاق نمی‌افتد و نتیجه آمادگی لازم نداشتن برای تشکیل زندگی است. مطالعات نشان می‌دهد، در دوره نوجوانی بیشتر از هر مقطعی نیاز به حمایت‌های خانواده احساس می‌شود؛ تغییرات خلقی نظیر حساس‌شدن و زودرنجی نشان‌دهنده آماده نبودن برای پرورش فرزند است.
راهنمایی خواستن: نوجوانی سنی است که در آن فرد برای برقراری ارتباط مناسب با اعضای خانواده و جامعه به راهنمایی و هدایت نیاز دارد. بنابراین فرد نوجوان از بعد اجتماعی نیز برای راهنمایی و پرورش موجودی دیگر، مناسب نخواهد بود.
بُعد اقتصادی: گاهی ازدواج‌های نامتعارف ازجمله دختران نوجوان با مردان کم سن که از لحاظ اقتصادی در وضعیت مناسبی قرار ندارند، باعث می‌شود حمایت نکردن مالی مرد از زن در صورت وقوع حاملگی مشکلات معیشتی و تغذیه‌ای برای زن و جنین را ایجاد کند.
توصیه‌های کلیدی
بنا بر اظهارات فوق‌‌تخصصان نازایی، مادران طی بارداری در دوران نوجوانی باید مراجعات بیشتری به پزشک داشته باشند. هنگام وضع حمل، زایمان طبیعی در آن‌ها ترجیح داده می‌شود و پس از زایمان، برای حاملگی بعدی حداقل ۴ سال فاصله‌گذاری توصیه می‌شود.
مراقبت‌های بهداشتی و باروری
آمارها در این حوزه نشان می‌دهد که کمبود اطلاعات و خدمات بهداشتی و کمبود یا دسترسی نداشتن به وسایل تنظیم خانواده از دلایل حاملگی در دوران نوجوانی است.
توصیه‌های پیشگیری: احتمال مرگ ناشی از عوارض بارداری و زایمان در مادران نوجوان ۱۵ تا ۱۹ ساله دو برابر مادران ۲۰ تا ۳۴ ساله است و در مادران زیر ۱۵ سال احتمال مرگ پنج برابر زنان بالای ۲۰ سال عنوان می‌شود.
این مسئله مرگ کودکان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، البته احتمال تولد نوزادان کم‌وزن در مادران نوجوان بیشتر است.
این کم‌وزنی نوزاد را در معرض عوارض مختلفی قرار می‌دهد، ازجمله: عفونت، سوء‌تغذیه، معلولیت‌های طولانی مانند اختلال بینایی و شنوایی، مشکلات یادگیری و عقب‌ماندگی‌های ذهنی.
پیشگیری از عوارض بارداری
عوارضی که در کمین مادر نوجوان و نوزادش است موجب می‌شود توصیه‌های پیشگیری در صدر مراقبت‌های این زنان قرار گیرد.
۱) صرف‌نظر از مسائل اقتصادی خانواده، توجه بیشتر به امر تغذیه مادر نوجوان (در این دوران روزانه دریافت ۴۰۰ کیلوکالری انرژی اضافی توصیه می‌شود.)
۲) حمایت این مادران از سوی همسر، خانواده و اجتماع
۳) ایجاد امکانات تسهیلاتی برای دسترسی بیشتر به مراقبت‌های بارداری، زایمان بی‌خطر و… .
۴) جلوگیری از سوءاستفاده‌های عاطفی
۵) استقلال و احترام زنان در خانواده مانند برخورداری از قدرت تصمیم‌گیری
۶) دسترسی به درآمد و سرمایه خانواده ( زنان فقط ناظر خرج مرد نباشند)
۷) کاهش حجم کار
۸) افزایش سواد و تحصیلات
۹) انجام مشاوره
کنترل باروری
گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی ازدواج در سنین نوجوانی را به‌دلیل وجود غرایز جنسی و مشکلات حاصل از آن تایید می‌کند؛ اما ازدواج در حکم حاملگی نیست. توصیه می‌شود در صورت ازدواج در سنین پایین، با استفاده از وسایل مناسب تنظیم خانواده حاملگی حداقل تا سنین ۲۰ تا ۲۲ سالگی به تعویق انداخته شود.
عوارض حاملگی در سنین پایین
دکتر بهناز عطار شاکری، فوق‌تخصص نازایی هم در یکی از گفتگوهایش می‌گوید: عوارض حاملگی در زنان نوجوان درنتیجه تکامل نیافتن دختر بروز می‌کند.
عوارض قبل از زایمان: زایمان زودرس، فشارخون بالای مادر، کم‌خونی، مرگ مادر، مرگ جنین و رشد ناکافی جنین داخل رحم
عوارض حین زایمان:پیشرفت نکردن زایمان به‌دلیل تکامل ناکافی لگن، پارگی‌های نسج کانال زایمانی، خون‌ریزی‌های حین و پس از زایمان ناشی از کم‌خونی مادر، پارگی‌های نسج‌های کانال زایمانی و در نهایت جمع‌نشدن رحم
عوارض پس از زایمان:عفونت (ناشی از مراقبت‌های ناکافی و کم‌خونی)، خون‌ریزی و رسیدگی ناکافی به خود و فرزند
