دانسته‌های حقوقی ازدواج
پایگاه آموزشی مهداد (www.mahdad.ir):
اجازه ازدواج
به گزارش پایگاه آموزشی مهداد، بر اساس ماده 1043 قانون مدنی، اجازه ازدواج دختر با پدر یا جد پدری او است و هر گاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن این اجازه مضایقه کند اجازه او ساقط و در این صورت دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که می‌خواهد با او ازدواج کند و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده است پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام کند. طبق تبصره یک ماده 1210 قانون مدنی سن بلوغ دختر 9 سال تمام قمری است اما بر اساس ماده 1043 قانون مدنی بلوغ دختر باکره موجب نمی‌شود که بتواند بدون اجازه پدر یا جد پدری ازدواج کند. بنابراین دختر باکره در هر سنی باشد ولو به سنین بالا هم رسیده باشد ازدواجش موقوف به اجازه پدر یا جد پدری خواهد بود.
رییس دادگاه پس از احضار پدر و استماع دلایل وی و رسیدگی‌های لازم، تصمیم‌گیری می‌کند. در اینجا پدر به طرق گوناگون ممکن است از دادن اجازه مضایقه کند؛ مثلاً بدون اینکه علتی را بیان نماید ازدواج را اجازه ندهد، یا اینکه به بهانه‌هایی غیرموجه، از قبیل عدم تحصیلات عالیه، فقیر بودن و غیره اشاره و مخالفت نماید، و یا اینکه هیچ‌گونه نظر موافق یا مخالفی را ابراز نکند. در تمام این موارد دادگاه چنین مخالفتی را معتبر ندانسته و اجازه ازدواج دختر با مرد مورد نظر را صادر می‌کند. اما چنانچه پدر دلایل موجهی از قبیل اعتیاد مرد به مواد مخدر، مشروب‌خواری، سرقت، فساد و غیره داشته باشد، دادگاه اجازه ازدواج نخواهد داد.
این نکته نیز قابل‌ذکر است که ماده 1043 قانون مدنی ترتیبی را بین پدر و جد پدری برای ازدواج معین کرده است یعنی دختر برای اجازه به هر کدام از پدر یا جد پدری می‌تواند مراجعه کند و هر یک از آنها مستقلاً می‌تواند اجازه دهد. و در صورت اخذ اجازه از یکی از آنها، به اجازه دیگری نیاز نیست.
ازدواج با تبعه خارجی
امکان ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی در قوانین ایران پیش‌‌بینی شده است. این ازدواج حتی اگر زن از دولت اجازه‌ای نداشته باشد، به لحاظ شرعی صحیح و آثار نکاح بر آن مترتب است اما این ازدواج از منظر قانونی قابل پیگرد نیز هست یعنی بر اساس ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی، هر دو مجازات می‌شوند زیرا بر اساس ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی، ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی، به اجازه دولت منوط است و علت این اجازه، برای حفظ امنیت کشور و حمایت از اتباع ایرانی است.
بر اساس ماده ۹۸۷ قانون مدنی نیز زن ایرانی مجاز به ازدواج با تبعه خارجی است، اما با وقوع این امر، آثار حقوقی متعددی نیز بر احوال شخصیه او مترتب می‌شود. همچنین تابعیت زن ایرانی بعد از ازدواج با تبعه خارجی باقی می‌ماند، مگر آنکه بر اساس قانون دولت متبوع شوهر، تابعیت این کشور به واسطه وقوع عقد، به زن تحمیل شود.
بر اساس قانون تکلیف فرزندان حاصل از ازدواج که مصوب ۱۳۸۵ است، فرزندانی که در ایران متولدشده‌اند، می‌توانند پس از رسیدن به سن ۱۸ سال، تقاضای تابعیت کنند.
ازدواج بدون اجازه پدر
اگر دختری بدون اجازه پدر یا جد پدری ازدواج کند در چنین حالتی پدر یا جد پدری می‌تواند به دادگاه مراجعه و در دادخواستی، با ذکر دلیل مخالفت خود، ابطال این ازدواج را تقاضا کند و دادگاه پس از رسیدگی در صورت احراز موجه بودن دلیل مخالفت پدر یا جد پدری، عقد واقع‌شده را باطل خواهد کرد. اما اگر دختر ثابت کند که دلیل مخالفت پدر یا جد پدری‌اش موجه نیست، دادگاه عقد مزبور را باطل نکرده و حکم به تأیید و صحت آن خواهد داد؛ یعنی ازدواج مذکور را تنفیذ خواهد کرد و به این ترتیب اختیار اجازه پدر یا جد پدری را ساقط می‌کند.
وقتی پدر یا جد پدری در دسترس نیست
ماده 1044 قانون مدنی و تبصره آن برای زمانی در نظر گرفته شده است که پدر یا جد پدری برای ازدواج در دسترس نیستند. بر اساس این قانونی اگر این دو در دسترس نباشند دختر بدون اجازه آنان می‌تواند ازدواج کند. البته ثبت این ازدواج در دفترخانه منوط با تأیید و اجازه دادگاه مدنی خاص خواهد بود.
البته اگر پدر یا جد پدری فوت کرده باشند، برابر همان ماده 1044 قانون مدنی دختر می‌تواند ازدواج کند اما در این مورد دیگر نیازی به اجازه مرجعی دیگری مانند دادگاه ندارد و می‌تواند مستقلاً برای ازدواجش تصمیم بگیرد.
