محدوده شرعی تمکین عام زوجه

منبع مقاله: مجله پژوهش های فقهی، شماره 1، بهار - 1393

نویسنده(گان):مهدی رهبر

چکیده:

موضوع اذن شوهر همواره یکی از موضوعات بحث برانگیز میان فقها بوده است. اصل لزوم استیذان زوجه برای خروج از منزل، با استناد به روایاتی که بیان خواهیم کرد از سوی فقها پذیرفته شده است. سوال اساسی در این زمینه درباره محدوده استیذان است که آیا زوجه در هر خروجی به طور مطلق نیازمند اذن زوج است یا اینکه استیذان در موارد خاصی (مانند موردی که باحقوق زوج منافات داشته باشد) لازم است؟

سخنان بسیاری از فقهای متقدم و متاخر امامیه مانند شیخ مفید، شیخ طوسی، ابو الصلاح حلبی، علامه حلی، امام خمینی و آیت الله سیستانی ظهور در وجوب مطلق اذن و فتاوی برخی از فقهای معاصر مانند آیت الله خویی، شیخ محمد مهدی شمس الدین، سید محمد حسین فضل الله، آیت الله محمد موسوی بجنوردی و آیت الله جناتی ناظر بر قول دوم است.

گرچه برخی از آیات قرآن مثل آیه «الرجال قوامون علی النساء» به نحو عموم و غیر مستقیم به اصل استیذان زوجه از زوج اشاره دارند، در مورد محدوده استیذان آیه ای نیافتیم، پس در این مقاله به بررسی روایات وارده از معصومان (ع) در زمینه محدوده و قلمرو نیاز به اذن زوج درخروج زوجه ازمنزل پرداخته ایم و به این نتیجه رسیده ایم که در مواردی که اذن شارع برای خروج وجود ندارد، استیذان از زوج لازمست.

کلیدواژگان:اذن؛ تمکین؛ خروج از منزل؛ زوج؛ زوجه؛ نشوز

اصل مقالهدریافت

تحلیل اشخاص، صفات و ملاک‌های مؤثر در مهرالمثل

منبع مقاله: نشریه  پژوهشهای فقهی، شماره 3، پاییز 1392، صفحه 157-186          

نویسندگان: حسین ابوئی؛ فاطمه رخ  ؛ علی تولّائی

چکیده

تعیین مهرالمثل که در روایات به عنوان «مهر نسائها» آمده، از امور کارشناسی و دقیقی است که مشخصه‌های متعددی موجب تفاوت و اختلاف مقدار آن در موارد به ظاهر مشابه می‌شود. در متون فقهی بر اساس احادیث، مواضعی برای پرداخت مهرالمثل اختصاص داده شده است. عرف و عقل معاش انسان، گرچه از نظر شرع مبین نقش تعیین‌کننده‌ای دارد، در عرصۀ تعیین مهرالمثل نقش زیربنایی یافته است و در هنگام بیان عناوین و صفات مؤثر، ملاک عمل واقع می‌شود. قانون مدنی ایران نیز در مادۀ 1091 با استفاده از تعابیر ثقیل و همسان، تکراری و گاه مبهم، به بیان روش تعیین مهرالمثل پرداخته است. از این رو بسط و تبیین مبناهای اصلی، نیاز خانواده‌ها، زوجین و دادگاه‌های خانواده محسوب می‌شود. این مقاله ضمن توجه به نیازهای جامعۀ زنان و با بررسی دقیق متون فقهی و بهره‌گیری از روایات، امکان تحلیل ضوابط کلیدی در تعیین مهرالمثل را فراهم آورده است. ضابطۀ عام پذیرفته‌شده، اعتبار تمامی صفات، ملاک‌ها و اشخاصی که در افزایش یا کاهش مهر تأثیر دارند، شناخته شد. بر مبنای نتایج حاصل از مطالعۀ تحلیلی کتب فقهی، علاوه بر هفت صفت مادی و دوازده صفت معنوی، نزدیک‌ترین زنان خویشاوند مماثل زوجه و گاهی خود زوج، در تعیین مقدار مهرالمثل زوجه، تأثیرگذارند. نتیجۀ کلان تحقیق، پیشنهاد اصلاح مادۀ 1091 قانون مدنی به منظور انضباط کارشناسی مهریه است.

کلیدواژگان: خویشاوند؛ زنان؛ صفات معتبر؛ مهرالمثل؛ مهریه

اصل مقالهدریافت

ارزیابی تطبیقی مشروعیت نکاح مِسیار در فقه اهل سنت و مذهب امامیه

نویسندگان: حسین ابویی*، ولی اله نصیری رضی ، علی تولایی

منبع مقاله:نشریه مطالعات فقه و حقوق اسلامی- دانشگاه سمنان-شماره 5-پاییز و زمستان 1390

چکیده مقاله:

مِسیار (بر وزن مفعال) نکاحی است که اخیراً در برخی کشو رهای عربی رواج یافته و علیرغم ترویج روزافزون آن در جوامع اهل سنت، در میان فقهای ایشان درمورد ماهیت و مشروعیت آن اختلاف نظر است. این ازدواج به صورت دائم منعقد م یگردد و زوجه با رضایت تام از برخی حقوق خویش صر فنظر می کند تا بتواند خود را با شرایط آن ازدواج وفق دهد. حق نفقه، مبیت و حق مسکن از حقوقی است که زوجه از آن صر فنظر می کند. زوجه در ازای اسقاط این حقوق تا حدودی در زندگی خویش آزاد است. در این ازدواج مرد می تواند بدون محدودیت در زمان دلخواه نزد همسرش برود. فقدان ازدواج موقت در نظام فقهی و حقوقی جوامع اهل تسنن، آنان را به سمت ازدوا جهایی نظیر مسیار سوق داده است تا به نحوی جبرا نکننده ضر رهای ناشی از تحریم متعه باشد. ارزیابی فقهی نکاح مسیار در مذاهب اسلامی، تبیین شروط مورد تراضی در آن، مقایسه آراء فقها و استدلالات ایشان و در نهایت، تقویت و استفاده از نظر برتر، از اهدف این مقاله است.

واژه‌های کلیدی: نکاح، مسیار، همخوابی، نفقه، اسقاط حق،

اصل مقالهدریافت

طلاق عاطفی تحصیل‌کرده‌ها ۳ برابر است!

جدایی عاطفی میان زن و شوهر به شکل زندگی در یک خانه بدون هیچ ارتباطی به غیر از مکالمات ضروری، طلاق عاطفی نامیده می‌شود.

طلاق عاطفی به سردی رابطه میان زن و شوهر گفته می‌شود که در این رابطه، ضعف ارتباط عاطفی زن و شوهر منجر می‌شود به سردی تمامی روابطی که یک زوج می‌توانند با هم داشته باشند، مانند رابطه روحی، جسمی، عاطفی و حتی گفتاری.

وجود این مشکل در یک رابطه باعث بی‌مهری و کم شدن انرژی مثبت در خانواده می‌شود. زوج‌ها در بیگانگی دنیای یکدیگر گم شده‌اند و فقط برای هم حکم یک هم‌خانه که به هم عادت کرده‌اند را دارند. درک نکردن صحیح از رفتار و گفتار یکدیگر، نداشتن شناخت کافی از روحیات طرف مقابل و عاقبت بی‌علاقگی و سردی نسبت به شریک زندگی خود همه و همه ‌دست به دست هم می‌دهد تا یک طلاق عاطفی را در زندگی زوج‌ها به‌وجود آورد.

دکتر مجید ابهری، در همین راستا در گفت‌و‌گو با ایسنا، با تاکید بر اینکه طلاق عاطفی در بین تحصیل کرده‌ها سه برابر خانواده‌های عادی است، گفت: جدایی عاطفی میان زن و شوهر به شکل زندگی در یک خانه بدون هیچ ارتباطی به غیر از مکالمات ضروری، طلاق عاطفی نامیده می‌شود.

این متخصص علوم رفتاری تصریح کرد: در این نوع از جدایی تنها مسائل فرهنگی یا خانوادگی، وجود فرزندان و شرایط اجتماعی مانع طلاق می‌شود و زوجین به اجبار در کنار هم زندگی می کنند و یکی از عوارض این نوع زندگی ایجاد روابط فراخانوادگی و فرازناشویی است.

وی یادآور شد: 70 درصد از موارد طلاق عاطفی به صورت روابط فراخانوادگی و فرازناشویی ادامه می‌یابد که خطر جدی برای پاکی خانواده و صداقت اجتماعی دارد و 30 درصد از موارد به جدایی و طلاق تن می‌دهند.

مشاوره‌های خانوادگی بهترین روش پیشگیری از طلاق عاطفی

این رفتار شناس و آسیب شناس اجتماعی بهترین روش برای پیشگیری از طلاق عاطفی و مشکلات ناشی از آن را مراجعه به مشاوره‌های خانوادگی و کمک گرفتن از افراد با تجربه دانست و گفت: پیش از طلاق عاطفی، طلاق روانی یعنی دلخوری و ناراحتی‌های مختلف زوجین از یکدیگر به دلایل مختلف اتفاق می‌افتد.

ابهری افزود: کاهش توقعات، تغییر سبک زندگی به الگوی اسلامی-ایرانی، گفت و گو و تبادل نظر از جمله کارآمدترین روش‌های پیشگیری از طلاق عاطفی است.

غرور کاذب افراد تحصیل کرده از علل طلاق عاطفی است

وی با تاکید بر اینکه غرور کاذب و عدم قبول نظریات منطقی زن و شوهر در میان افراد تحصیل کرده از علل افزایش طلاق عاطفی است، افزود: عدم پذیرش راهنمایی و کمک بزرگترها از جانب افراد تحصیل کرده، عدم اعتقاد به مشاوره، اشتغال زوجین، مشکلات جنسی و اختلافات مالی ریشه‌های اصلی رفتاری در بروز طلاق عاطفی است.

ازدواج بر پایه تفاهم، به طلاق عاطفی نمی‌انجامد

دکتر ربابه غفار تبریزی، دکترای روانشناسی بالینی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در صورتی که ازدواج بر پایه تفاهم، محبت، صداقت و مراقبت باشد و زوجین برای رفع مشکلات خود به مشاوره مراجعه کنند؛ هرگز به طلاق عاطفی نمی انجامد، گفت: اگر ازدواج براساس مادیات و نبود محبت باشد؛ خشونت به وجود می‌آید و در صورت عدم مراجعه به مشاوره این اختلافات بر روی هم انباشته و منجر به کمرنگ تر شدن روابط عاطفی می‌شود.‌

ادامه زندگی به دلیل فرزند راه اشتباهی است

این دکترای روانشناسی بالینی کنار هم قرار گرفتن زوجین صرفا به دلیل فرزند را بدترین راه حل دانست و گفت: این گونه زندگی کردن الگوی بدی برای کودک است و طلاق عاطفی منجر به افسردگی، اضطراب، تنش و عصبانیت در زوجین می‌شود.

وی در خصوص علل و راهکارهای مقابله با این مشکل اظهار کرد: فرهنگ سازی از طریق رسانه‌ها، ارائه خدمات مشاوره‌ای، مراجعه به مشاور در هنگام بروز مشکلات از ابتدا، صرف کردن زمانی مشخص توسط زوجین باهم مانند فیلم نگاه کردن با یکدیگر از عواملی هستند که باعث می‌شود زوجین کمتر از هم دور شوند و طلاق عاطفی کاهش پیدا می‌کند.

مشکل جنسی از مهم‌ترین علت‌هاب طلاق عاطفی

غفار تبریزی با تاکید بر اینکه مشکلات جنسی مهم‌ترین عامل طلاق عاطفی است، گفت: افراد پیش از ازدواج باید به مشاوره مراجعه کنند و صرفا به دلیل خوب بودن فرد با هم ازدواج نکنند، بلکه باید میان زوجین علاقه نیز وجود داشته باشد و مراقبت پس از ازدواج نیز حائز اهمیت است.

برچسب زدن به زنان مطلقه در جامعه ما عامل ترس از جدایی است

دکتر نرگس کرم قدیری، دکترای روانشناسی بالینی نیز با بیان اینکه طلاق عاطفی به معنای جدایی روحی و معنوی زوجین از یکدیگر است، گفت: در این شرایط تعهد زوجین نسبت به یکدیگر از بین می‌رود و علت اصلی ماندن آنها در کنار هم صرفا به دلیل کودکشان است که می‌تواند تاثیرات بدی بر روی کودک بگذارد.

این دکترای روانشناسی بالینی سلامت، ننگ و برچسبی که به ویژه به زنان پس از طلاق می‌زنند و سوء استفاده‌هایی که از زنان مطلقه در جامعه می‌شود را از علل عدم جدایی و طلاق زوجین دانست و گفت: مسائل اقتصادی و وابستگی زنان به همسران خود از عواملی است که باعث می‌شود زنان از طلاق دوری کنند و بدون هیچ تعهدی نسبت به یکدیگر؛ در کنار هم زندگی کنند و طلاق عاطفی صورت بگیرند.

وی یادآور شد: طلاق عاطفی منجر به بد آموزی و الگوسازی منفی برای کودکان می شود. این نوع طلاق راه بهینه و درستی نیست؛ بلکه تاثیرات منفی بر کودکان می گذارد.

ازدواج غلط زیربنای اصلی طلاق عاطفی است

کرم قدیری با اظهار اینکه زیربنای اصلی طلاق عاطفی ازدواج غلط است، گفت: ازدواج زودرس و ناخواسته، ازدواج برای آزادی و رهایی از سخت گیری ها و محدودیتهای خانواده یا به دلیل حرف مردم، تغییر تفکر، دیدگاه و معیارهای ازدواج افراد در جامعه امروزی از عواملی است که به افزایش آمار طلاق عاطفی منجر شده است.

اصرار زوجین برای تغییر یکدیگر اشتباه است

این دکترای روانشناسی بالینی سلامت، سن مناسب و معقول ازدواج را بالای 25 سالگی دانست و بیان کرد: اصرار زوجین برای تغییر همدیگر اشتباه است، زیرا افراد از یک دوره سنی به بعد قابل تغییر نیستند، بنابراین وجود چندین معیار مورد نظر در فرد کافی است و لزومی به وجود تمامی معیارهای مورد نظر در فرد نیست.

وی در خصوص راهکارهای مقابله با طلاق عاطفی در پایان خاطر نشان کرد: ازدواج یک ارتباط درست است که افراد باید برای آن معیارهای مناسب و صحیح داشته باشند، در مورد یکدیگر تحقیق کنند، پیش از زادواج نسبت به هم شناخت کامل به دست آورند و حداقل یک سال شناخت حساب شده در قالب ارتباط تعریف شده پیش از عقد داشته باشند و همچنین باید دیدگاه اصرار زوجین برای تغییر یکدیگر از بین برود.

منبع:خبرگزاری تابناک