رونمایی از کتاب راهنمای فنی و اجرایی مراکز مشاوره طلاق

کتاب راهنمای فنی و اجرایی مراکز مشاوره طلاق با حضور محمدباقر الفت معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه‌قضاییه رونمایی شد.

به نقل از تسنیم، این کتاب با همکاری معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه‌قضاییه، مرکز امور مشاوران حقوقی قوه قضاییه، انجمن روانشناسی ایران، سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران و سازمان بهزیستی تدوین شده است.

کتاب یاد شده بر اساس طرحی از دکتر مهدی جعفری و با همکاری دکتر شیوا دولت‌آبادی، دکتر پروانه محمدخانی، محسن دهقانی نیشابوری، دکتر علی‌محمد زنگانه، دکتر حمیرا قزوینی‌نژاد، دکتر مهدی میر محمد صادقی، دکتر عباس مسجدی، دکتر رضا شریفی و مهدی جعفریان گردآوری و تنظیم شده است.

کتاب راهنمایی فنی و اجرای مراکز مشاوره طلاق دارای سه فصل شامل کلیات، ادبیات و پیشینه و راهنمای خدمات است که در بخش راهنمای خدمات آن، ملزومات مراکز مشاوره، استانداردهای فیزیکی مراکز مشاوره، غربالگری، ارزیابی روانشناختی هر یک از زوجین، مشخص کردن علت اصلی دادخواست طلاق، وظایف واحد روانشناسی، واحد روانپزشکی، واحد مددکاری و واحد مشاوره حقوقی مشخص و تعیین شده است.

در مراسم رونمایی از این کتاب، امیر اصفهانی قائم مقام معاونت پیشگیری از وقوع جرم، حبیب‌الله مسعودی فرید معاون امور اجتماعی بهزیستی، مجید رضازاده رییس مرکز توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی و پوران ولویون مشاور امور زنان و خانواده وزیر دادگستری حضور داشتند.

مجموعه پرسش و پاسخ در خصوص احکام ازدواج و طلاق

با توجه به کثرت سوالات در خصوص احکام ازدواج و طلاق در این روزها سایتی را مشاهده کردم که مجموعه کاملی از پرسش ها در خصوص احکام ازدواج و طلاق را  به صورت مستدل و تا حد امکان موجز پاسخ داده است برای مشاهده این مجموعه به اینجا مراجعه نمایید.

احکام ازدواج موقت از نگاه آیت الله سیستانی

حدود صیغه محرمیت تا چه اندازه می باشد ، و ربواط و محدوده حجاب تا حدی از لحاظ شرعی مجاز می باشد ؟ 
صیغه محرمیت همان عقد موقت است که زن در روابط مثل زوجه است . 

آیا دختر و پسر که با هم ارتباط دارند خودشان می توانند صیغه محرمیت بخوانند ؟ 
با اجازه پدر یا جدّ پدری اشکال ندارد . 

ایا میتوان دختری را که بدلیل خطا بکارت خود را از دست داده بدون اذن پدر صیغه کرد ؟ 
اذن لازم است. 

در ازدواج موقت با زنان اهل کتاب حکم صیغه باید خوانده شود چون آنها که این حکم را نمی دانند ؟ و آیا ازدواج موقت با فواحش در صورت عدم دخول جایز است ؟ 
1 ـ خواندن صیغه و لو به زبان غیر عربی بهر حال لازم است و به طرف مقابل باید معنای ازدواج موقت تفهیم بشود . 
2 ـ اگر از زنانی باشد که مشهور به زنا است به احتیاط واجب قبل از توبه با او ازدواج نکند حتی اگر قصدش عدم دخول باشد . 

آیا میشود صیغه عقد را به زبان فارسی بیان کرد؟ وفقط به عنوان مثال گفت : من تورا به مدت 1 ساعت میخواهم به مبلغ فلان مقدار؟ 
اگر عربی بلد نباشید اشکال ندارد ودر اینصورت زن به مرد میگوید : تورا به ازدواج خود در آوردم برای یک ساعت (مثلا ً) به فلان مبلغ وسپس مرد میگوید : قبول کردم. 

1 ـ برای فردی که در یک کشور غربی زندگی می کند آیا متعه یک زن غیر مسلمان حلال است ؟ 
چنانچه وی تمایل به اسلام پیدا کرد : 
2 ـ چه نکاتی را در عمل به ازدواج موقت باید رعایت نمود تا به گناه آلوده نشود ودر عین حال نیاز شرعی خود را نیز بر آورده ساخت ؟ 
3 ـ آیا با توجه به در دسترس نبودن روحانی برای خواندن صیغه خود فرد میتواند اقدام کند . 
4 ـ آیا جمله خاصی لازم است گفته شود ؟ 
5 ـ آیا باید به زبان عربی باشد یا به زبان دیگر هم کفایت می کند ؟ 1 ـ اگر همسر دائمی مسلمان نداشته باشد با زن مسیحی ویهودی جایز است . 
2 ـ پس از تشخیص جواز ازدواج با مورد خاص وتعیین مهر ومدت با دقت می تواند به زن بگوید با توازدواج موقت می کنم به این مقدار مهر وتا این مدت زمان واوبگوید پذیرفتم واگر به زبان عربی نمی تواند به غیر عربی بگویند اشکالی ندارد . 
3 و4 و5 ـ جواب روشن شد . 

اگر دختر و پسر ندانند که اجازه ی پدر دختر برای عقد موقت لازم است و بعد از جاری شدن عقد متوجه آن موضوع بشوند عقد آنها چه حکمی دارد ؟ 
عقد باطل است . 

ایا در ازدواج موقت با زن اهل کتاب عده نگه داشتن لازم است؟ 
بله لازم است. 

آیا ازدواج موقت به زبان فارسی نیز قبول است یا نه؟ 
خیر باید سعی کند به عربی خوانده شود و اگر نتوانست کلمه (قبلت) را به عربی بگوید. 

آیا صحیح است که اگر دختری بالغ باشد از نظر فکری وسنی ، می تواند بدون اطلاع پدر صیغه پسری شود که بعد ها قصد ازدواج دارند؟ 
صحّت ندارد واذن پدر لازم است حتی اگر مستقل در شؤون زندگی باشد بنابر احتیاط واجب در این صورت. 

آیا زن و مرد می توانند دو بار صیغه عقد دائم را جاری سازند؟ یک بار خودشان و بعد از مدتی با ثبت و موازین قانونی؟ 
اشکال ندارد، عقد دومی صوری وظاهری است. 

ازدواج با زنان اهل کتاب چه حکمی دارد؟ 
عقد دائم به احتیاط واجب جایز نیست وعقد موقت اشکال ندارد. 

من دختری 23 سال هستم که که مدت 6سال است خواستگاری دارم که 24 سال دارد و هر دو نسبت به هم دارای عشق پاکی هستیم و فقط به ازدواج فکر می کنیم اما چون در حال حاضر سرباز است و نمی توان تا 6 ماه آتی به صورت رسمی مطرح کرد آیا میتوان بدون آگاهی پدر صیغه محرمیت بخوانیم اما شرط شود که باکره بمانم در ضمن مادرم در جریان میباشد راهنماییم کنید? 
بدون رضایت پدر حرام است جایز نیست ، و چیزی به نام صیغه محرمیت نداریم . 

اگر دختر و پسر ندانند که اجازه ی پدر دختر برای عقد موقت لازم است و بعد از جاری شدن عقد متوجه آن موضوع بشوند عقد آنها چه حکمی دارد ؟ 
عقد با طل است . 

آیا زنی را که زنا کرده است را میتوان به عقد غیر دائم خود در اورده یا باید ان زن عده نگه دارد ؟ آیا زنی که به مدت یک یا دو ساعت به عقد غیر دائم دراید عده دارد یاخیر؟ 
1-عده لازم نیست ولی اگر زن از زنهای مشهور به زنا است به احتیاط واجب وی را عقد نکند مگر بعد از توبه کردن. 
2-اگر این عمل بعد از عقد شرعی بوده عده دارد . 
3-اگر با وی نزدیکی بشود عده دارد . 

آیا من میتوانم وقتی که به شهر یا کشور دیگری برای مدت یک هفته میروم در آنجا خانمی را برای مدت 1 ساعت صیغه کنم ؟حتی اگر به شهر ها یا کشورهای زیارتی بروم؟ 
اشکال ندارد ولی اگر شما همسر مسلمان دارید نمیتوانید زنی را که از اهل کتاب است مثلا مسیحی صیغه کنید و اگر همسر شما هم به آن راضی باشد به احتیاط واجب نباید این کار را بکنید. 

با چه شرایطی میتوان زن غیر مسلمان را صیغه کرد ؟ 
در صورتی که مرد زن مسلمان نداشته باشد و بقیه شرایط که در عقد موقت با زن مسلمان معتبر است در عقد با وی هم لازم است . 

آیا صیغه دختره باکره بدون اذن پدر با شرط عدم ودخول ضمن عقد جایز است یا خیر ؟ 
جائز نیست حتی اگر دختر مستقل در شوًون زندگی باشد بنابر احتیاط واجب در این صورت . 

در چه صورت و شرایطی اذن والد نیاز نیست در ازدواج موقت ؟ 
دختره باکره اگر در شؤون زندگی مستقل نباشد اذن لازم است و اگر مستقل باشد هم بنابر احتیاط واجب لازم است . 

برای شخصی که مقدمات ازدواج به هیچ وجه برایش فراهم نیست و پیدا کردن زن عفیفه برای متعه ازدواج موقت کردن هم مقدورنیست آیا متعه با زنی که مشهور به فساد است جایز است؟ 
ازدواج با زن مشهور به زنا به احتیاط واجب جایز نیست و میتوانید در این مساله به اعلم بعد رجوع کنید . 

آیا خواندن صیغه توسط مرد و زن کافی است یا بایستی شخص دیگری صیغه را جاری کند ؟ خواندن صیغه چگونه است؟ 
خود زن و مرد بخوانند کافی است و اگر عربی بلد نیستند میتوانند به زبان دیگر بخوانند بعد از تعیین مدت و مبلغ مهر به طور دقیق زن میگوید :زوجتک نفسی فی المده المعلومه علی المهر المعلوم سپس مرد میگوید :قبلت . 

ضمن سلام نظر حضرت عالی در مورد عده زنان فاحشه را بفرمائید ایا ازدواج موقت با انها مشکل دارد ؟ 
ازدواج با انها بنا بر احتیاط واجب جایز نیست ولی زنا عده ندارد . 


بازنی که در ازدواج موقت دیگری بوده ازدواج کرده و دخول صورت گرفته بدون آنکه از همسر داشتن او خبر داشته باشم آیا بعدا ً می توانم با اوازدواج کنم؟ 
بنابر احتیاط واجب بر شما حرام ابدی شده است. 

آیا می توان با دختری که قبلا به طور رسمی ازدواج نکرده و در جایی ثبت نشده و اینکه آن دختر باکره نباشد ازدواج موقت کرد ؟ 
اگر ازدواج سابق شرعی بوده برای عقد دوم اذن پدر لازم نیست . 

من با دختری دوستم میتوانم فقط برای گفتن و خندیدن او را عقد کنم یعنی نه برای قصد جنسی فقط برای اینکه بتوانم با او راحت بگویم و بخندم . 
با اذن پدر یا جدّ پدری اشکال ندارد . 

چه نکاتی را در عمل به ازدواج موقت باید رعایت نمود تا به گناه آلوده نشود و در عین حال نیاز شرعی خود را نیز بر آورده ساخت ؟ 
پس از تشخیص جواز ازدواج با مورد خاص و تعیین مهر و مدت با دقت می تواند به زن بگوید با تو ازدواج موقت می کنم به این مقدار مهر و تا این مدت زمان و او بگوید پذیرفتم و اگر به زبان عربی نمی تواند به غیر عربی بگویند اشکالی ندارد . 

برای فردی که در یک کشور غربی زندگی می کند آیا متعه یک زن غیر مسلمان حلال است ؟ 
اگر همسر دائمی مسلمان نداشته باشد معه با زن مسیحی و یهودی جایز است . 

بنده در کشور ژاپن زندگی می‌کنم که اکثر مردم آن یا بودائی هستند یا دینی‌ ندارند. من برای‌ اینکه به گناه نیفتم نیاز شدید به ازدواج موقت دارم. لذا با عرض معذرت به سوالات زیر پاسخ دهید: 
۱ - آیا لازم است که قبل از ازدواج در مورد دینشان سوال شود؟ 
۲ - آیا لازم است که سوال شود و جواب دادند که دینی‌ انتخاب نکرده ام چه باید کرد؟ 
۳ - اگر گفتند بودائی هستم چه حکمی‌ دارد؟ 
۴ - آیا در صورت منفی‌ بودن سوالات فوق میتوان آنها را بعنوان کنیز برای مدت مشخصی خرید؟ (خود آنها راغب هستند). 
۱ - اگر مسیحی یا یهودی بودن وی ثابت نشود - و لو به اعتراف خود - ازدواج موقت با وی جایز نیست. 
۲ - جایز نیست مگر اینکه عرفاٌ مسیحی‌ یا یهودی‌ باشد. 
۳ - جایز نیست. 
۴ - جایز نیست. 

آیا کسی می تواند با خواهر زن خود به صورت موقت یا دائم ازدواج کند ؟ 
بعد از طلاق همسر خود و گذشت عدّه وی می تواند با خواهر او ازدواج دائم یا موقت بکند و قبل از آن جایز نیست و عقد باطل است . 

اگر زن و مرد بخواهند متعه کنند و در متعه شرط نمایند که هر نوع تلذذ از همدیگر را داشته باشند به استثناء دخول آیا در این نوع متعه اذن پدر لازم است ؟ 
لازم است اگر بکر باشد . 

آیا متعه با کسی که نمی خواهیم با او نزدیکی کنیم و فقط برای ایجاد محرمیت متعه می کنیم به اجازه ولی نیاز دارد ؟ 
اگر بکر باشد اجازه ولی دراینصورت هم لازم است . 

در چه صورتی اجازه پدر برای زن در صیغه عقد موقت لازم است ؟ 
در هر عقدی اجازه پدریا جد پدری در ازدواج زنی که ازدواج نکرده لازم است و این حکم در صورتی که زن در شئون زندگی مستقل باشد مبنی بر احتیاط است . 

آیا اگر زن بگوید که شوهر ندارد کفایت می کند یا باید تحقیق کرد ؟ 
کفایت می کند . 

آیا زن و مرد خودشان می توانند صیغه عقد موقت را جاری کنند ؟ 
می توانند . 

آیا برای صیغه عقد موقت شاهد لازم است؟ 
لازم نیست . 

آیا صیغه عقد موقت را می توان به فارسی خواند ؟ 
اگر بتوانند به احتیاط واجب باید عربی بخوانند و اگر نتوانند به زبانهای دیگر اشکال ندارد مثلاً پس از تعیین دقیق مهر و زن به مرد بگوید خود را به ازدواج تو درمدت یادشده معلوم به مهر یه یاد شده معلوم در میآورم ومدر بگوید قبول کردم . 

آیا در صیغه عقد موقت رضایت ظاهری طرفین بدون جاری کردن صیغه کافی است ؟ یا باید صیغه عقد موقت خوانده شود ؟ 
باید صیغه عقد موقت خوانده شود . 

لطفاً مفهوم عده متعه را بیان فرمایید. 
عده متعه بنابر احتیاط واجب دو حیض کامل است و اگر مقصود معنای عدّه و متعه است ، عده یعنی مدتی که زن پس از مفارقت شوهر یا آمیزش شبهه باید از ازدواج دوری کند و احکام عده را مراعات نماید . و متعه یعنی ازدواج موقت . 

در مذهب مسیحیت طلاق را به رسمیت نمی شناسند. ازدواج موقت با زن مسیحی که قانوناً مطلقه است چه حکمی دارد ؟ 
اگر در عرف آنها به عنوان مطلقه شناخته شود جایز است . 

آیا با خواهر زن می توان صیغه موقت خواند ؟ 
جایز نیست تا وقتی که خواهر او همسریا درعدهٌ شما است . 

ازدواج دائم یا موقت با اهل کتاب (مسیحی، یهودی)چگونه است؟ 
ازدواج دائم مرد مسلمان با اهل کتاب بنابر احتیاط واجب جایز نیست ولی ازدواج موقت جایز است مشروط بر اینکه همسر مسلمان نداشته باشد و گرنه بدون رضایت او صحیح نیست بلکه با رضایت هم بنابر احتیاط واجب جایز نیست. 

اگر دختری پدر وجدّ پدری اش فوت کرده باشند آیا می توان آن دختر را صیغه کرد (در صورت رضایت خود دختر) یا نه ؟ 
اگر دختر دارای رُشد فکری باشد یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد مانعی ندارد . 

اگر ضمن عقد منقطع، شرط نفقه شده باشد آیا این شرط صحیح است و بر فرض صحت تاییدیّه نفقه از ناحیه زوج وتحقق تخلف شرط آیا زوجه می تواند تقاضای انحلال نکاح را بنماید؟ 
شرط صحیح است وبر زوج واجب است بپردازد واگر نپرداخت زوجه می تواند با مراجعه به حاکم شرع بلکه به محاکم عرفی او را ملزَم به پرداخت کند ولی نمی تواند عقد را فسخ کند. 

اگر دختر و پسری بخواهند با هم ازدواج کنند ولی برای شناخت و آشنایی بخواهند قبل از ازدواج دائم ازدواج موقتی داشته باشند ولی پدر دختر اجازه ندهد آیا دختر و پسر می توانند بدون اذن پدر دختر به عقد موقت یکدیگر در ایند ؟ 
جایز نیست و عقد باطل است . 

ازدواج موقت و یا دائم مرد و یا زن مسلمان شیعه با زن و یا مرد زرتشتی چه حکمی دارد ؟
ازدواج زن مسلمان با مرد زرتشتی جایز نیست و همچنین ازدواج مرد مسلمان با زن زرتشتی بنا بر احتیاط واجب جایز نیست . 

آیا می شود با زن فاحشه ازدواج موقت کرد؟ 
مانعی ندارد ولی بنابر احتیاط واجب بعد از توبه اش باشد وتوبه اش به این معلوم میشود که او را به زنا دعوت کنی اگر قبول نکرد توبه کرده است. 

لطفاً متن خطبه ازدواج موقت را بفرمایید. (بنده را وکیل کرده اند). 
اگروکیل شده اید که زن را برای خود عقد موقت کنید کافی است با تعیین مهر و مدت به وکالت از زن بگوئید (انکحت موکلتی نفسی فی المدة المعلومة علی الصداق المعلوم) سپس از طرف خود بگویید (قبلت النکاح لنفسی فی المدة المعلومة علی الصداق المعلوم) البته در هر دو طرف باید با قصد انشاء عقد موقت و قبول آن باشد. 
واگر وکیل ازطرفین هستید بگوئید (انکحت موکلتی موکلی فی المدة المعلومة علی الصداق المعلوم ) سپس بگوئید (قبلت النکاح لموکلی کذلک). 

آیا می شود با رضایت دختر ازدواج موقت کرد؟ 
اذن ولی دختر (پدر یا جد پدری) لازم است و اگر دختر در شؤون زندگی خود مستقل است اذن ولی او ـ بنابر احتیاط واجب ـ لازم است. 

آیا با زنان غیر اهل کتاب بدون هرگونه متعه نزدیکی کرد؟ 
جایز نیست. 

اگر با زنی که شوهر ندارد نزدیکی کند و با این نیت که صیغه بخواند و اگر فراموش کند در صورتی که هر دو راضی باشند آیا حکم زنا دارد؟ و اگر دارد راه بخشش آن چیست؟ 
اگرخواندن صیغه را فراموش کند وطی به شبهه است و اگر نه زنا است و باید توبه کند. 

خانمی را به عقد موقت خود درآورده ام قبل از عقد پرسیدم در عقد یا عده کسی نیست با صراحت تمام جواب منفی داد. الان شک دارم که شاید با کسی رابطه داشته است که از زمان و کیفیت آن اطلاعی ندارم اما به گمان غالب اگر رابطه ای داشته بدون عقد بوده است آیا عقد من درست است؟ 
عقد صحیح است. 

بدلیل مسافرتهای خارجی متعدد اضطراب از به گناه افتادن دارم آیا می توانم بدون اذن همسرم در مسافرتها ازدواج موقت با اهل کتاب بکنم ؟ 
جایز نیست مگر آنکه مسلمان شود . 

بنده به علت شغل 3 ماه بدون همسرم باید در کشور ژاپن زندگی کنم . جنابعالی صیغه زن غیر اهل کتاب را جایز ندانسته اید و صیغه اهل کتاب را با رضایت همسر دائمی جایز دانسته اید آیا در شرایط اضطرار صیغه زن کافر بدون رضایت همسر جایز است یا خیر ؟ 
ایشان در عقد موقت با اهل کتاب برای مردانی که با رضایت همسر مسلمان خود قصد ازدواج موقت دارند احتیاط واجب می کنند شما می توانید در این مساله به غیر (با مراعات الاعلم فالاعلم) مراجعه کنید . 

می توان زن شوهردار را صیغه کرد ؟ 
جایز نیست و از گناهان بزرگ است وحرمت ابدی می آورد. 

آیا متعه کردن دختر بالای 22 سال و مستقل به شرط عدم زوال بکارت جایز است ؟ 
جایز است و بنا برا احتیاط واجب اذن پدر با جد پدری لازم است . 

آیا می شود با یک دختر ازدواج موقت کرد و اگر با یک دختر در مکان خلوت باشیم و احتمال گناه برود آیا می شود بدون اجازه والد دختر او را صیغه کرد ؟ 
اذن پدر حتی در فرض سوال لازم است . 

آیا برای ازدواج موقت در صورتیکه هر دو طرف بالغ باشند لزومی دارد کسی شاهد باشد یا حضور دو طرف کافی است ؟ 
در عقد موقت و دائم حضور شاهد لازم نیست ولی درازدواج با دختری که شوهر نکرده اذن ولی شرط است . 

آیا دختری که سن آن 31 سال است و از نظر مالی مستقل است را به شرط عدم دخول میتوان صیغه کرد بدون اجازه پدر ؟ 
بنا بر احتیاط واجب جایز نیست . 

من یک ایرانی هستم که در خارج از کشور زندگی می کنم آیا می شود با زنی با مشخصاتی مانند زنی مسیحی که حدود یک سال از شوهرش جدا شده ولی از نظر قانون آن کشور هنوز منتظر طلاق می باشد ولی از نظر مذهبی خودشان جدا شده اند می شود ازدواج متعه کرد ؟ 
اگر از نظر شرع آنها و عرف مطلقه می باشد مانعی ندارد بشرطی که شما همسر مسلمان نداشته باشید . 

خواندن صیغه عقد در ازدواج موقت با زنان یهود و یا مسیحی در صورتی که دسترسی به زبان انگلیسی و یا زبان های دیگر جایز است یا خیر ؟ 
مانعی ندارد بلکه درصورت امکان باید صیغه بعربی خوانده شود واز زن وکالت گرفته شود واگر ممکن نشد به زبان دیگر صیغه را بخوانند. 

من دختری را به عقد موقت خود در اورده ام آیا بدون دخول با مادرش محرم هستم یا خیر ؟ 
بلی محرم هستید و نظر ایشان هم همین است . 

ازدواج موقت با زن بودائی چه حکمی دارد ؟ 
جایز نیست . 

ازدواج متعه یعنی چه ؟ 
یعنی ازدواج موقت که مانند ازدواج دائم است از نظر احکام به استثناء بعضی از آنها . 

اگر دختر و پسری بخواهند با هم ازدواج کنند ولی برای شناخت و آشنایی بخواهند قبل از ازدواج دائم ازدواج موقتی داشته باشند ولی پدر دختر بدلیل فرهنگ غلط جامعه اجازه ندهد آیا دختر و پسر می توانند بدون اذن پدر دختر به عقد موقت یکدیگر در ایند ؟ 
جایز نیست و عقد باطل است . 

در شرح کتاب شریف (من لا یحضره الفقیه) در ذیل ازدواج مو قت مسأله ای را بدینگونه طرح گشته است که اگر ازدواج موقت انجام گیرد با دختری باکره و قید شود که تلذذ جسمی و دخول صورت نپذیرد و صرفاً به صحبت و گفتگو بسنده شود دیگر نیازی به اذن پدر نیست. نظر حضرتعالی در این مورد چیست؟ 
حضرت آیت الله اذن پدر را شرط می داند مطلقاً. 

آیا مرد می تواند در مسافرت بدون اجازه زن دایم خود زنی را صیغه نماید؟ 
می تواند زن مسلمان را متعه نماید. 

آیا در صیغه اجازه همسر لازم است؟ 
خیر. 

آیا تفاوتی بین صیغه و ازدواج موقت است؟ 
خیر. 

1 ـ در ازدواج موقت می توان لفظ صیغه را فارسی خواند و به چه صورت خوانده می شود؟ 
2 ـ آیا دختر را می شود صیغه موقت کرد. 
1 ـ در صورت عدم تمکن از عربی خواندن ، فارسی خواندن ایرادی ندارد. 
2 ـ ازدواج موقت با دختر باید با اجازه پدر یا جد پدری باشد هرچند اگر دختر در شؤون زندگی خود مستقل باشد (بنابر احتیاط در این صورت). 

آیا احکام رجوع عقد دائم و موقت یکی است؟ مثلا : اگر مدتی از زمان متعه باقی باشد ومرد بدلایلی زمان باقی مانده را ببخشد آیا می تواند مجددا رجوع نماید و نیت رجوع کافی است یا اینکه باید دو باره صیغه عقد جاری شود؟ 

رجوع در متعه مورد ندارد و باید عقد جدید خوانده شود. 

آیا متعه با زنی که دین ندارد جایز است ؟ متعه با زنی که کافر است چه حکمی دارد ؟ 
با کافر غیر کتابی جایز نیست وهمچنین با زردشتی بنابر احتیاط واجب ومُتعه کردن با زن یهودی و مسیحی جایز است به شرط آنکه همسر مسلمان نداشته باشد . 

در ازدواج موقت بعد از بذل مدت یا انقضای مدت برای نکاح با خواهر چنین زنی آیا لازم است عده به پایان برسد یا نیازی به پایان رساندن عده نیست ؟ 
بنابر احتیاط واجب باید عده منقضی شود. 


اگر بانوان از راههای جلوگیری از قبیل ( قرص، آمپول، کاندوم و ...) استفاده کنند به طوری که مسلماً حامله نشوند آیا لازم است در ازدواج موقت عده نگه دارند؟ 
برفرض تحقق دخول بلی عده لازم است حتی اگر از حامله شدن جلوگیری کنند.

منبع خبر: پایگاه اطلاع رسانی ایت الله سیستانی

هیچ فقیهی "قصد ازدواج" را برای محرمیت کافی نمی ‌داند

مهدی سجادی امین/ عضو هیئت علمی دفتر مطالعات و تحقیقات زنان

در مصاحبه‌ ای که چندی پیش از برخی اساتید جامعه ‌شناسی ‌در پایگاه ‌های خبری به طور گسترده‌ ای منتشر شد بر این نکته تأکید شده ‌است که «قصد زوجیت برای محرمیت کافی است» و «در ازدواج، عقد مهم نیست» هم‌ چنین در این مصاحبه آمده ‌است که فتوای امام خمینی(ره) و آیت‌ ا... گلپایگانی(ره) این مطلب را تایید می ‌نماید.

در مورد این ادعا توجه به چند نکته ضروری به نظر می ‌رسد:

1. هیچ‌یک از فقهای شیعه و اهل سنت قصد ازدواج را برای محرمیت و زوجیت کافی نمی‌دانند(1). به تصریح ایشان در صحت عقد ازدواج، علاوه بر قصد و رضایت باطنی زن و مرد، ایجاب و قبول لفظی نیز لازم است، به این معنا که زن و مرد لازم است به قصد انجام ازدواج با الفاظی خاص یا الفاظی که در عرف برای بیان اراده ازدواج به‌کار می ‌رود، قصد و رضایت خود را اعلام کنند.

هر چند در سایر معاملات و قراردادها، معاطات صحیح است، یعنی طرفین می‌ توانند قصد و رضایت خود را با مبادله و داد و ستد و بدون عقد لفظی مخصوص اعلام کنند؛ اما فقها در خصوص ازدواج (چه ازدواج دائم و چه موقت) تصریح می ‌کنند که نکاح و ازدواجِ معاطاتی صحیح نیست. نکاح معاطاتی یعنی انسان با انجام عملى قصد ازدواج خود را ابراز نماید(2)، مثل «دعوت پسر از دختر به خوردن ساندویچ یا آبمیوه به قصد ازدواج».

امام خمینی (ره) در تحریر الوسیله تصریح می‌ کند که ازدواج یا دائم است و یا موقت و هر کدام نیازمند عقدی است که مشتمل بر ایجاب و قبول لفظی باشد. ایشان در ادامه تاکید می‌ نماید که رضایت قلبی طرفین به ‌تنهایی کافی نیست و معاطاتی که در غالب معاملات جریان دارد، در عقد نکاح جاری نیست.(3) ایشان در کتاب بیع، بطلان نکاح معاطاتی را موارد توافق همه فقها دانسته،(4) و در توضیح المسائل،(5) رساله نجاه العباد (6) و استفتائات (7) به لزوم صیغه عقد برای صحت ازدواج تأکید کرده ‌اند.

آیت ‌ا... گلپایگانی (ره) نیز تصریح نموده‌است که معاطات در نکاح و به عبارت دیگر رضایت به ازدواج بدون اجرای عقد لفظی کافی نیست و کسی که بدون اجرای عقد، عمل زناشویی انجام داده، مرتکب زنا شده و فرزندان آنها در حکم اولاد زنا هستند، مگر در صورت آگاهی نداشتن از این مسئله.(8)

بسیاری از فقهای معاصر نیز به لزوم اجرای صیغه نکاح و بطلان ازدواج معاطاتی تصریح کرده ‌اند. آیت‌ ا... فاضل لنکرانی (ره)(9) ، آیت‌ا... بهجت (ره)(10) ، آیت‌ا... صافی گلپایگانی(11)، آیت‌ا... مکارم شیرازی(12)، آیت‌ا... وحید خراسانی(13) و آیت‌ا... شبیری زنجانی(14) از جمله‌ این فقها هستند.

در ماده 1062 قانون مدنی نیز به لزوم ایجاب و قبول لفظی تصریح شده است: «نکاح واقع می ‌شود به ایجاب و قبول به الفاظی که صریحاً دلالت بر قصد ازدواج نماید». بسیاری از حقوقدانان نیز به این مطلب اشاره کرده‌اند.(15)

با در نظر نگرفتن فتوای فقهای عظام، حتی اگر نکاح معاطاتی صحیح باشد، با هر فعلی نمی ‌توان قصد ازدواج نمود. تنها افعالی می ‌تواند ابراز کننده‌ قصد ازدواج باشد که در عرف مردم نیز به این عنوان شناخته شده ‌باشد به گونه ‌ای که برای دیگران نیز این فعل نشان دهنده‌ قصد ازدواج باشد.(16) بنابراین افعالی مانند «دعوت به ساندویچ یا آبمیوه» حتی بنابر صحت نکاح معاطاتی نیز نمی ‌تواند ابراز کننده‌ قصد ازدواج باشد.

با توجه به موارد فوق، این ادعا که «دختر و پسری که نه به خاطر شهوت و بلکه به دلیل ازدواج با هم صحبت کنند، طبق فتوای علما محرم هستند» و یا «طبق فتاوایی مثل فتوای حضرت امام خمینی(ره) این افراد عملاً زن و شوهر هستند چون قصد و نیت ازدواج در آنها وجود دارد و لو این که صیغه محرمیت بین آنها خوانده نشده باشد»، فاقد استناد علمی است.

2. هر چند در اسلام، تأکید و بنای اولیه بر ازدواج دائم است، اما بنابر ادله‌ متعدد، ازدواج موقت به عنوان تنها راه تامین نیازهای جنسی برای کسانی که توانایی بر ازدواج دائم ندارند، مشروع دانسته شده‌است. بنابراین تعبیر «ازدواج موقت برقراری رابطه جنسی بدون عشق است که از دستاوردهای غرب است» تعبیری نادرست است.

3. بنابر فتوای مشهور فقها از جمله حضرت امام خمینی(ره) (17) در ازدواج دختر باکره، چه دائم و چه موقت، اذن پدر لازم است. در نتیجه عقود مذکور در این مصاحبه از این جهت نیز اشکال دارد.

پی نوشت:

1.    الحدائق الناضرة، ج‌23، ص 156؛ ریاض المسائل، ج‏11، ص 10،

2.    شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب نکاح، ج 8، ص 2452.

3.     تحریر الوسیلة، ج 2، ص 220.

4.     کتاب البیع، ج‏1، ص 269.

5.     توضیح المسائل، ص 497، مسئله 2243.

6.     نجاة العباد، ص 364.

7.     استفتاءات، ج‌3، ص 127، سئوال 130.

8.    مجمع المسائل، ج‌2، ص 141، سئوال 378.

9.    جامع المسائل، ج ‌1، ص 381.

10.    استفتاءات، ج‌4، ص 21؛ جامع المسائل، ج‌2، ص 499.

11.    جامع الأحکام، ج‌2، ص 5، سئوال 1249.

12.    استفتاءات جدید، ج ‌1، ص 250، و ج 3، ص 231.

13.    توضیح المسائل، ص 490، مسئله 2427.

14.    توضیح المسائل، ص 509، مسئله 2372.

15.    ر.ک: امامی، سید حسن، حقوق مدنى، ج‌4، ص 353؛ محقق داماد، سید مصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده، ص 167 و 168، قواعد فقه، ج‌2، ص 263؛ کاتوزیان، ناصر، حقوق خانواده، ج 1، ص 63 و 64.

16.    هدى الطالب، ج‌2، ص 176.

17.    تحریر الوسیلة، ج ‏2، ص 254؛ توضیح المسائل، ص 642، سئوال94.

منبع: سایت مهرخانه

 

 

آیا از نظر فقهای امامیه، ازدواج بدون خواندن صیغه صحیح است؟

حنانه خوارزمی

در یادداشت پیشین، مشخصه‌های ازدواج سفید- زندگی مشترک بدون انشاء صیغه عقد که طرفین با توافق زندگی خود را شروع کرده‌اند، اما زوجیت آن‌ها به‌طور شرعی و قانونی ثبت نمی‌شود- توصیف و بیان شد برای این‌که بدانیم چنین ازدواجی در اسلام پذیرفته است یا خیر، باید بررسی کنیم که آیا فقها امامیه ازدواج بدون خواندن صیغه لفظی عقد را قبول کرده‌اند یا ایجاب و قبول لفظی از طرف زن و مرد الزامی‌است؟

یکی از ارکان مهم در عقود اسلامی، صیغه یا همان ایجاب و قبول لفظی است که با بیان آن میان طرفین، عقد انشاء می‌شود، اما گاهی عقد بدون بیان صیغه لفظی انجام می‌شود که فقها از آن به عقد معاطاتی تعبیر می‌کنند. معاطاه در لغت به معنی عطاکردن و بخشیدن است (جوهری ذیل ماده)؛ به‌طور مثال خریدوفروش‌های رایج، در واقع بیع معاطاتی نامیده می‌شود که هر یک از فروشنده و خریدار با قصد مبادله، با پرداخت پول و گرفتن کالا، معامله را انجام می‌دهند، بدون این‌که نیاز باشد طرفین الفاظ ایجاب و قبول لفظی را بیان کنند.

در تعریف نکاح معاطاتی آمده است: آن ازدواجی است که با قصد انشاء زوجیت شرعی، به‌واسطه فعلی که عرفاً دلالت بر نکاح کند، انشاء عقد صورت می‌گیرد. (1) در حقیقت در نکاح معاطاتی زن و شوهر علقه زوجیت را به‌جای لفظ با یک فعل ابراز می‌کنند؛ زیرا رضایت باطنی بر ازدواج، ایجاد زوجیت نمی‌کند. اکثر فقهای امامیه معاطات را در غالب عقود و معاملات صحیح می‌دانند، اما درباره عقد ازدواج، معاطات را باطل دانسته و بر لزوم لفظی‌بودن ایجاب و قبول تأکید کرده‌اند.

امام خمینی (ره) معتقدند «نکاح بر دو قسم دایم و منقطع است و هرکدام محتاج عقدی است که دارای ایجاب و قبول لفظی است که بر انشای معنای مقصود و انشای رضایت به‌نحوی‌که در نزد اهل محاوره معتبر است، دلالت نمایند. مجرد رضایت قلبی طرفین و معاطاتی که در غالب معاملات جریان دارد و نوشتن آن یا به‌غیراز شخص لال، اشاره‌ای که این معنا را برساند، هیچ‌یک کفایت نمی‌کند.» (2)

شیخ انصاری در کتابی در باب نکاح، یادآور می‌شود که فقها بر اعتبار اصل صیغه در عقد نکاح اجماع کرده‌اند و در ادامه می‌فرماید: «همانا فروج با اباحه و معاطات حلال نمی‌شود و فرق نکاح و سلاح (زنا یا تزویج غیرصحیح و تزویج به غیر کتاب و سنت) نیز در این صیغه لفظی است؛ زیرا در زنا نیز غالباً تراضی میان طرفین وجود دارد.».(3)

آیت‌الله خویی در نقد سخن شیخ می‌نویسد: «بیان این مطلب از شیخ انصاری عجیب به‌نظر می‌رسد؛ زیرا تفاوت میان نکاح و سلاح در لفظ نیست؛ زیرا گاهی با لفظ، رابطه دو جنس مخالف سلاح است و گاهی بدون لفظ، رابطه آن دو نکاح است (هم‌چون نکاح شخص لال که با اشاره است). ازنظر ایشان تفاوت میان نکاح و سلاح در یک امر اعتباری است؛ یعنی نکاح امری اعتباری است که در آن مرد، زن را زوجه اعتبار می‌نماید و در مقابل، زن نیز مرد را زوج اعتبار می‌کند، اما زنا دخولی است بدون اعتبار زوجیت میان طرفین. هم‌چنین سخن شیخ تنها در فعل خاص (مواقعه) صدق می‌کند و بر سایر تماس‌ها زنا صدق نمی‌کند.» (4)

 

ادله مخالفان نکاح معاطاتی

کتاب

برخی از فقها درباره باطل‌بودن نکاح معاطاتی به آیه 21 سوره نساء استناد کرده‌اند:

« َ إِنْ أَرَدتُّمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَّکَانَ زَوْجٍ وَ ءَاتَیْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنطَارًا فَلَا تَأْخُذُواْ مِنْهُ شَیْئا أَ تَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَ إِثْمًا مُّبِینًا/ وَ کَیْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضىَ‏ بَعْضُکُمْ إِلىَ‏ بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنکُم مِّیثَاقًا غَلِیظًا: و اگر خواستید همسرى [دیگر] به جاى همسر [پیشین خود] ستانید، و به یکى از آنان مال فراوانى داده باشید، چیزى از آن را پس مگیرید. آیا مى‏خواهید آن [مال‏] را به بهتان و گناه آشکار بگیرید؟/ و چگونه آن [مهر] را مى‏ستانید با آن‌که از یکدیگر کام گرفته‏اید، و آنان از شما پیمانى استوار گرفته‏اند؟» (5)

براساسی روایتی از امام باقر(ع)، کلمه میثاق در آیه به الفاظ عقد نکاح اشاره دارد. برید بن معاویه عجلی گوید: «از امام باقر(ع) راجع به تفسیر عبارت «و أخذن منکم میثاقاً غلیظاً» پرسیدم، امام فرمود: «میثاق همان کلمه‌ای است که با آن نکاح واقع می‌گردد.» (6)

آیت‌الله خویی در اشاره به این روایت فرموده‌اند: «این روایت بر اعتبار لفظ و نیز عدم‌کفایت رضایت قلبی به‌تنهایی اشاره دارد، بلکه دلالت آشکاری بر عدم‌کفایت تلفظ به غیر الفاظ معین دارد.» (7)

عده‌ای از فقها در نقد این دلیل، بیان کرده‌اند که این روایت شریفه که میثاق را به صیغه عقد و انشاء لفظى تفسیر کرده، ممکن است ناظر به فرد متعارف بوده باشد؛ زیرا انشاء عقد به‌طور متعارف با لفظ انجام مى‌گیرد و با فعل واقع نمى‌شود، اما چون روایت طریق انشاء را منحصر در لفظ نمى‌کند، بلکه تنها به فرد متعارف انشاء عقد ناظر است، نمی‌توان به‌عنوان دلیل به آن استدلال کرد. (8)

عده‌ای دیگر از فقها معتقدند که آیه به آثار عملیه‌اى اشاره دارد که به دنبال عقد حاصل مى‌شود؛ چون بعد از آمیزش و انتقال نطفه عقد محکم مى‌شود. بنابراین این روایت دلیل بر اعتبار انشاء لفظى نیست، بلکه بر فعل خارجى (واقعه خارجیه) دلالت دارد. پس این حدیث اگرچه سندش معتبر است، ولى دلالتى بر موضوع نکاح معاطاتی ندارد. (9)

 

روایات

1.    مخالفان نکاح معاطاتی در اثبات دیدگاه خود، به روایتی از امام صادق(ع) استناد کرده‌اند. ابان بن تغلب می‌گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم: اگر خواستم زنی را به نکاح موقت درآورم، چه بگویم؟ امام در پاسخ فرمود: «تقول أتزوجک متعه على کتاب الله و سنه نبیه ... فإذا قالت نعم فقد رضیت و هی امرأتک و أنت أولى الناس بها: بگو تو را به نکاح موقت درآوردم بر کتاب خدا و سنت پیامبر او...، اگر گفت بله، پس رضایت داد و او همسر تو است و تو سزاوارترین مردم بر او هستی.» (10)

برخی از فقها درباره چنین روایاتی بر این باورند که وقتى از این روایات اعتبار لفظ در باب متعه و عقد موقت استفاده شود، به‌طریق‌اولی در باب عقد دایم، لفظ براى انشاء عقد معتبر است؛ چون نکاح دایم همیشگى است، اما نکاح منقطع، موقت است. (11)

به اعتقاد برخی دیگر، استفاده اولویت در این‌جا مشکل است؛ زیرا در باب عقد موقت، قیود و مقرراتى وجود دارد که آن قیود در باب نکاح دایم نیست؛ مثلاً در باب عقد دایم اگر مهر تعیین نشد، عقد باطل نیست، اما در عقد منقطع، تعیین مهر شرط صحت عقد است و اگر مهر تعیین نشود، عقد باطل است. بنابراین تعدى از عقد موقت به عقد دایم، نمى‌توان کرد؛ پس این روایات نیز دلیل مناسبی نیست. (12)

افزون بر آن ممکن است پاسخ امام (ع) مبنی بر این‌که می‌فرماید: «اتزوجک» به خاطر آن است که راوی درباره لفظ پرسید و امام (ع) نیز پاسخ را روی الفاظ برد؛ مگر این‌که ادعا شود راوی ازآن‌رو از نحوه تلفظ سؤال کرد که اصل مسئله لفظی‌بودن ایجاب و قبول مسلم بوده است. (13)

2.    بعضی به روایت دیگری از امام باقر (ع) استناد کرده‌اند دراین‌باره که زنی نزد رسول‌الله (ص) آمد و خواست او را به عقد ازدواج کسی درآورند و حضرت نیز او را در مقابل تعلیم بخشی از قرآن، به عقد یکی از یارانشان درآوردند: «عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: جَاءَتِ امْرَأَه إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَتْ زَوِّجْنِی ... فَقَالَ رسول‌الله ص فِی الْمَرَّه الثَّالِثَه أَ تُحْسِنُ مِنَ الْقُرْآنِ شَیْئاً قَالَ نَعَمْ فَقَالَ قَدْ زَوَّجْتُکَهَا عَلَى مَا تُحْسِنُ مِنَ الْقُرْآنِ فَعَلِّمْهَا إِیَّاه»ُ.(14) گروهی از فقها گفته‌اند از این روایات استفاده می‌شود که نکاح جز با صیغه و لفظ محقق نمی‌شود؛ زیرا امام (ع) در مقام بیان هستند و اگر سبب دیگری بود- یعنی اگر نکاح به نحو دیگری منعقد می‌شد- اشاره می‌کردند. (15)

عده‌ای در نقد این سخن، بر این باورند که در این روایت امام (ع) در مقام بیان نیستند؛ چون مقام بیان جایی است که سؤال از حکم کلی صورت گیرد و حضرت آن را بیان فرمایند، اما در این‌جا زنی نزد پیامبر (ص) آمده است و می‌گوید "زوجنی" و حضرت (ع) در پاسخ فرمودند: "قد زوجتکها" (16) و این حکم کلی نیست.

 

اجماع و سیره مسلمین

جمع کثیری از فقها بر ضرورت لفظی‌بودن صیغه نکاح اجماع کرده‌اند. فقهای بزرگی چون شیخ انصاری، صاحب ریاض (17) در این زمینه ادعای اجماع میان فقها داشته‌اند و شهید ثانی (18) ادعای عدم خلاف کرده است. هم‌چنین برخی از فقها نیز بر اجماع علمای امامیه و اهل تسنن اشاره کرده‌اند. (19) صاحب العروه‌الوثقی نیز بر شرط ایجاب و قبول لفظی اصرار داشته و رضایت قلبی و ایجاب و قبول فعلی و حتی کتابت را کافی نمی‌داند. (20)

بنا بر باور عده‌ای از فقها، عمده دلیل در اعتبار لفظ در باب انشاء عقد نکاح، همان تسلّم بین مسلمین از امامیه و اهل سنت است که همه اعتبار لفظ را مسلم گرفته‌اند و سراغ شرایط صیغه رفته‌اند. به‌علاوه معتقدند دلیلى در مقام نداریم که شخص بتواند با فعل نکاح را انشاء کند؛ نه روایتى از عامه و نه از خاصه بر جواز این مطلب به ما نرسیده است.

به بیانى دیگر دلیلى وجود ندارد که از هر طریق بتوان‌ انشاء عقد کرد؛ مثلاً دست تکان دادن یا اشاره و یا حلقه به دست کردن و مراسم جشن گرفتن. درواقع یک دلیل عام و یا اطلاقى نداریم که هر انشائی سبب عقد نکاح است؛ بنابراین اکتفا به انشاء غیرلفظی خلاف شرع است. بین عقلاء هم بیع معاطاتى (خریدوفروش) مرسوم است، اما در باب صیغه نکاح یک بناء عام عقلایى وجود ندارد. بنابراین نکاح معاطاتى باطل است. (21)

البته گروهی از فقها این اجماع را دارای حجیت ندانسته‌اند (22) و برخی احتمال داده‌اند که اجماع مدرکی است و براساس اعتماد بر روایاتی است که بیان شد. (23)

دیدگاه فقهای معاصر

ازنظر اکثر فقهای معاصر نکاح مـعاطاتی اعـتباری ندارد و آن‌ها نیز ایجاب و قبول لفظی را در عقد نکاح الزامی ‌دانسته‌اند.

 

آیت‌الله خامنه‌ای فرموده‌اند: «مشروع نیست.» (24)

 

آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز در این خصوص گفته‌اند: «چیزی به نام ازدواج معاطاتی نداریم و چنین ازدواجی باطل است.» (25)

 

آیت‌الله بهجت در پاسخ سؤالی در مورد نـکاح معـاطات اظهار داشـته‌اند: «معاطات در مورد نکاح نیست.» (26)

 

آیت‌الله شبیری‌زنجانی در پاسخ به این سؤال که آیا صرف رضایت دختر و پسر برای بودن با یکدیگر به مفهوم جاری‌شدن محرمیت و زوجیت است و یا خواندن خطبه عقد دایم یا موقت ضروری است؟ و درصورتی‌که جاری‌شدن خطبه عقد ضرورت دارد، آیا این ضرورت برای زوجیت دایم است یا برای زوجیت موقت نیز خواندن خطبه ضرورت دارد و رضایت قلبی مکفی نیست؟ می‌فرمایند: «فارغ از سایر شرایط، در ازدواج دایم و موقت، خواندن صیغه لازم است.»

 

آیت‌الله سبحانی نیز در پاسخ به همین سؤال فرمودند: «ازدواج سفید همان ازدواج معاطاتی است و شرعاً کافی نیست و باید اگر باکره است با اذن پدر عقد خوانده شود و مهریه معین شود. متأسفانه موضوعی که شبیه زنا رایگان است، نام ازدواج به خود گرفته است. در عقد دایم و موقت هردو باید عقد خوانده شود و حد و حدود روشن شود.» (27)

 

آیت‌‌الله گلپایگانی (ره) نیز تصریح کرده‌اند که معاطات در نکاح و به‌عبارت‌دیگر رضایت به ازدواج بدون اجرای عقد لفظی، کافی نیست و کسی که بدون اجرای عقد، عمل زناشویی انجام داده است، مرتکب زنا شده و فرزندان آن‌ها در حکم اولاد زنا هستند؛ مگر در صورت آگاهی نداشتن از این مسئله. (28)

پی‌نوشت

1.    سلیمی، مهدی- سلطانی، عباسعلی، مقاله «نکاح معاطاتی و تفاوت آن با زنا»، پژوهش‌نامه حقوق اسلامی،دوره 14، شماره 38، بهار 1393

2.    مینی، روح الله، تحریر الوسیله، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران، 1385، ج2، ص 263

3.    انصاری، مرتضی، «کتاب النکاح»، ص 77

4.    خویی، سیدابوالقاسم، موسوعه الامام خوئی(ع)، ج33، ص129- خوئی، مصباح الفقاهه، ج2، ص192.

5.    سوره نساء: آیه 21-20

6.    کلینی، الکافی، ج5، ص561-  حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج20، ص262.

7.    خویی، سیدابوالقاسم: «مبانی فی شرح العروه الوثقی»، قم، موسسه احیاء آثار الامام الخویی، بی¬تا، ج33: ص129

8.    شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب النکاح، ج9، ص 3110

9.    مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، ج1، ص 89

10.    حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج21, ص43

11.    خوئی، موسوعه الامام خوئی، ج 33، ص 129

12.    شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب النکاح، ج9، ص 3110

13.    هدایت نیا، فرج الله، مقاله « نکاح معاطاتی از منظر فقه»

14.    کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، ج5، ص 380

15.    مطهری، احمد، مستند تحریرالوسیله، ص 95

16.    حسینی ادیانی، مسلم، مقاله «نکاح معاطاتی»

17.    حائری طباطبائی، سید علی، ریاض المسائل، ج11, ص10

18.    شهید ثانی، مسالک الافهام، ج7، ص 85

19.    بحرانی، الحدائق الناظره، ج23، ص 156

20.    طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، العروه الوثقی (به نقل از مقاله نکاح معاطاتی، حسینی ادیانی)

21.    شبیری زنجانی، کتاب نکاح، ج9، ص 3111و 3112

22.    مکارم شیرازی، بحوث فقهیه هامه، ص 123

23.    هدایت نیا، فرج الله، مقاله نکاح معاطاتی از منظر فقه

24.    همان

25.    همان، ص 71

26.    مجموعه آرای فقهی در امور حقوقی، نکاح-1»، قم، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه, چ دوم، 1382، ج1، ص69.

27.    به نقل از سایت شفقنا

28.    گلپایگانی، مجمع المسائل، ج‌2، ص 141، سئوال 378.

منبع: سایت مهرخانه

طلاق توافقی، ۱۰ روزه، ۲ میلیون، تضمینی!

«طلاق» جمله ای متضاد با ازدواج است. فعل حلالی که در اسلام از آن به کراهت یاد شده و در سایر ادیان الهی هم این اقدام را ناپسند می دانند. قانون می گوید: حق طلاق با مرد است اما زنان برای رهایی از این حق گاهی مهریه خود را می بخشند تا جمله نامیمون «مهرم حلال جونم آزاد» شکل بگیرد.

بر اساس گزارش مهر طلاق حقی نیست که به مرد عطا شده و از زن بازداشته شده باشد بلکه طلاق آخرین راه چاره ای است که برای پایان دادن به زندگی بدون عاطفه و مشقت بار در نظر گرفته شده است. از این رو افرادی که از روی هوا و هوس به این امر اقدام می کنند و با بروز کمترین اختلافات آن را چاره کار خود می دانند روزی باید در مقابل خداوند متعال پاسخگو باشند که آیا واقعا امکان ادامه زندگی به هیچ وجه وجود نداشته و آیا آنها همه سعی خود را برای ادامه زندگی کرده اند؟

بر اساس قوانین و موازین کشور وقوع امر طلاق از چند راه امکانپذیر است: اول اینکه زن و شوهر بر مسئله طلاق توافق داشته و دیگر مایل به ادامه زندگی با هم نباشند که به این نوع طلاق توافقی می گویند که از اختیار مرد در طلاق ناشی می شود. دوم بر اساس قوانین، طلاق به خواست و اراده مرد انجام می شود که بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را کند. البته در بخش دیگر قانون آمده است زن هم می تواند با وجود شرایط مقرر در مواد (۱۱۱۹)، (۱۱۲۹) و (۱۱۳۰) این قانون، از دادگاه تقاضای طلاق نماید.

اما مسئله این است که در کنار عوامل اقتصادی، اجتماعی، زناشویی، اخلاقی و اعتیاد یکی از مهمترین عوامل تحریک کننده و تسهیل کننده در امر طلاق می توانند وکلا باشند. هر چند شاید این ادعا کمی برای جامعه وکالت سنگین تمام شود اما شواهد و گفته های طرفین طلاق چیز دیگری می گوید.

وکلایی که تبلیغ می کنند کلاهبردارند!

با ورق زدن صفحات آگهی روزنامه های کثیرالانتشار بر خلاف قوانین بین المللی و داخلی، وکلا همچنان در حال تبلیغ هستند. این تبلیغات در حالی است که بهمن کشاورز رئیس اتحادیه سراسری وکلای دادگستری ایران در گفتگو با مهر در مورد تبلیغات وکلا، گفت: این افراد کلاهبرداران وکیل‌نمایی هستند که در روزنامه‌ها آگهی منتشر می‌کنند که فعالیت آنها مصداق بارز تظاهر به وکالت و کلاهبرداری است و این افراد به علت کلاهبرداری مورد تعقیب انتظامی قرار می‌گیرند.

اما تبلیغات وکلا در این سال ها فراتر رفته و به سمت و سوی ترویج و تبلیغ طلاق هم پیش می رود! بعنوان نمونه اگر زوجی به دلیل اختلافات خانوادگی حتی به شوخی هم و از ته دل قصد طلاق نداشته باشند تنها با سر زدن به آگهی روزنامه ها، کوچه و خیابان تحریک می شوند که برای یک بار هم شده به شماره وکیل تماس بگیرند! در این تبلیغات ها نوشته شده طلاق بدون حضور زوجین؛ طلاق توافقی در کوتاهترین زمان تا ۱۰ شب!؛ طلاق بدهیدحق الوکاله را اقساط پرداخت کنید و...

پس از تماس با برخی از این آگهی ها نکات قابل تاملی به دست آوردیم. یکی از دفاتر وکالت در گفتگو با مهر گفت: ۲ میلیون تومان می گیریم و در مدت۱۰ تا ۱۵ روز طلاق انجام می شود! دیگری عنوان کرد: من از همه جا ارزان تر می گیرم و می توانم با یک میلیون تومان این کار را انجام دهم! یکی دیگر از شماره های تبلیغاتی دفتر وکالت هم گفت: حتما باید حضوری تشریف بیاورید و در مورد قیمت به توافق می رسیم!

یک سردفتر: از هر ۱۰ طلاق می توانم ۷ تا را به صلح برسانم

دکتر علی فایضی سردفتر ازدواج و طلاق و حقوقدان در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: تعرفه طلاق ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار هزارتومان است اما در برخی از نقاط تهران هرچقدر تیغ شان ببرد می گیرند حتی تا یک میلیون و بیشتر هم داریم. اما نکته قابل تامل این است که می تواند ادعا کنم که از هر ۱۰ طلاقی که در دادگاه ها صادر می شود می توانم ۷ تای آن را به آشتی و صلح تبدیل کنم. این ادعا در حالی است که می دانم قضات به دلیل مشغله زیاد و حجم بالای پرونده ها وقتی برای گپ و گفت با زوجین ندارند و کار را به دوش مشاوران گذاشته که آنها هم تنها تایید می کنند!

مراحل طلاق توافقی در دادگاه ها

اعظم مومنی شیویاری وکیل دادگستری و کارشناس حقوقی در دفاتر ازدواج و طلاق در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: مراحل طلاق توافقی بستگی به نوع طلاق دارد. در طلاق های توافقی باید طرفین یا وکلای طرفین با حضور در دفترخدمات الکترونیکی قضائی درخواست طلاق خود را داده و پس از ارائه مدارک چند روزی برای تعیین شعبه صبر کنند که پیامک تعیین شعبه ارسال می شود. سپس وکیل همراه با وکالت نامه یا خود زوج یا زوجه مدارک مورد نیاز دادگاه اعم از تست عدم بارداری و فرم مشاوره خانواده را تسلیم دادگاه کرده تا رسیدگی به پرونده آغاز شود. رئیس شعبه یا همان قاضی با استناد به مدارک و تا فرم مشاوره رای صادرکرده و پس از حدود ۷ تا ۱۴ روز گواهی عدم سازش را صادر می کند که به وسیله این گواهی می توان به دفترخانه مراجعه کرد. البته ۲۰ روز هم فرصت برای تجدید نطر است اما وکلای طرفین معمولا درخواست سلب حق تجدید نظر می دهند تا حکم زودتر اجرایی شود که اعتبار این گواهی ۳ ماه است.

دستور مقام معظم رهبری برای ارشاد خانواده ها و جلوگیری از طلاق توافقی

این وکیل دادگستری با بیان اینکه متاسفانه برخی وکلا در موضوع طلاق حتی تبلیغ هم می کنند، گفت: از وقتی که مقام معظم رهبری دستور دادند وکلا و قضات و دادگاه ها زوجین را قبل از طلاق ارشاد کنند کمی بهتر شده است و جلوی بسیاری از توقیفات اموال و دارایی های طرفین گرفته شده اما موضوع مشاوره خانواده همچنان چالش اصلی دادگاه هاست. به اعتقاد من باید مراکز مشاوره بسیار تخصصی و حرفه ای ریش سفیدی را به طور علمی و تخصصی برای صلح زوجین اجرایی کنند.

مومنی شیویاری اظهار داشت: در بسیاری از پرونده های خانواده که در دست داشتم هم حق الوکاله طلاق را می گرفتم و هم در ۹۰ درصد آنها صلح برقرار می کردم که این وظیفه اخلاقی و حرفه ای هر وکیل است.

دهه هفتادی ها بیشترین مشتری طلاق

وی گفت: در بسیاری از پرونده های طلاق بیشتر متولدین دهه ۷۰ و ۶۸ و ۶۹ تحت مدیریت خانواده و مادر اقدام به طلاق توافقی می کنند. دراین پرونده ها موضوع بر اساس غرور و لجبازی یا گاها لوس بازی رخ می دهد. جوانانی که روش همسرداری و زندگی مشترک را نمی دانند اما مزدوج می شوند و با کوچکترین دعوا اقدام به طلاق می کنند.

مظفری عضو هیئت مدیره کانون سردفتران ازدواج و طلاق هم در گفتگو با مهر، گفت: در ماده ۱۶ قانون حمایت از خانواده آمده است: به منظور تحکیم مبانی خانواده و جلوگیری از افزایش اختلافات خانوادگی و طلاق و سعی در ایجاد صلح و سازش، قوه قضائیه موظف است ظرف سه سال از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون مراکز مشاوره خانواده را در کنار دادگاه های خانواده ایجاد کند و در مناطقی که مراکز مشاوره خانواده وابسته به سازمان بهزیستی وجود دارد دادگاه ها می توانند از ظرفیت این مراکز نیز استفاده کنند.

وی افزود: همچنین در ماده ۱۹ این قانون تاکید شده است: مراکز مشاوره خانواده ضمن ارائه خدمات مشاوره ای به زوجین، خواسته‌های دادگاه را در مهلت مقرر اجراء و در موارد مربوط سعی در ایجاد سازش می کنند. مراکز مذکور در صورت حصول سازش به تنظیم سازش نامه مبادرت و در غیر این صورت نظر کارشناسی خود در مورد علل و دلایل عدم سازش را به طور مکتوب و مستدل به دادگاه اعلام می کنند. که دادگاه با ملاحظه نظریه کارشناسی مراکز مشاوره خانواده به تشخیص خود مبادرت به صدور رای می کند.

مظفری اظهار داشت: متاسفانه امروز سرعت مشاوره و دادگاه آنقدر بالاست که وقتی فرد برگه صلاحیت طلاق توافقی را برای ثبت سند طلاق به دفترخانه می آورند و شاید ۲۴ ساعت معطل شود گلایه می کند که اجرای مراحل طلاق در دادگاه سرعتش نسبت به دفترخانه بیشتر بوده است. این در حالی است که باید مراکز مشاوره کنار دادگاه ها ایجاد شود.

قرآن کریم: قبل از طلاق داور انتخاب کنید

این تبلیغات و اقدامات فوری حقوقی و قضائی خانواده ها برای اجرای حکم طلاق توافقی در حالی است که خداوند متعال در مورد طلاق احساس خطر کرده و پیشنهاد داوری داده است. خداوند متعال درسوره نسا آیه یک در مورد طلاق می فرماید: اگر از جدایى میان آن دو (زن و شوهر) بیم دارید؛ پس داورى از خانواده شوهر و داورى از خانواده زن‏ تعیین کنید. اگر سر سازگارى دارند، خدا میان آن دو سازگارى خواهد داد.

احادیث و روایات در مورد منفور بودن طلاق

پیامبر اکرم (ص): خداوند مردان و زنانى را که مرتّبا تغییر همسر مى دهند دوست ندارد.

امام صادق(ع): از چیزهایى که خداوند عزّ و جلّ حلال فرموده هیچ چیز نزد او منفورتر از طلاق نیست.

امام صادق(ع): خداوند عزّ و جلّ خانه اى را که در آن عروسى باشد دوست دارد و خانه اى را که در آن طلاق باشد، دشمن دارد.

به گزارش خبرنگار مهر، هر چند نمی توان تمام تقصیرها بر گردن تبلیغات وکلا و یا ایجاد مراکز مشاوره حرفه ای در موضوع افزایش طلاق توافقی انداخت اما به گفته وکلا اعتیاد یکی از مهمترین دلایل اینگونه طلاق بوده و در مرحله بعد هم مشکلات اقتصادی دلیل دوم طلاق ها بوده است که در این مورد باید مسئولان چاره ای جدی بیاندیشند.

 

 

آخرین آمار ازدواج و طلاق در کشور

براساس اعلام مرکز آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور، واقعه ازدواج در سه ماهه نخست سال جاری 9،7 درصد و آمار طلاق 17،5 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است.

به نقل از روابط عمومی سازمان ثبت احوال، در سه ماهه اول سال 1394 تعداد 39 هزار و 981 واقعه طلاق در کشور به ثبت رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 17,5 درصد افزایش داشته است.

براساس اعلام مرکز آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال، آمار طلاق در مناطق شهری 35 هزار و 847 مورد و در مناطق روستایی چهار هزار و 134 مورد ثبت شده است.

براساس این آمار، در هر ماه 13 هزار و 327 مورد، هر شبانه روز 430 مورد و هر ساعت 18 مورد طلاق در سه ماهه نخست سال جاری به ثبت رسیده است.

ازدواج 9،7 درصد افزایش یافت

در این اطلاعات آماری آمده است، همچنین در سه ماهه اول سال 1394 تعداد 190 هزار و 721 واقعه ازدواج به ثبت رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 9,7 درصد افزایش داشته است.

براساس این گزارش، آمار ازدواج در مناطق شهری 156 هزار و 635 مورد و در مناطق روستایی 34 هزار و 86 مورد بوده است.

همچنین در هر ماه 63 هزار و 574 مورد، هر شبانه روز دو هزار و 51 مورد و هر ساعت 85 مورد واقعه ازدواج در کشور به ثبت رسیده است.

در این اطلاعات آماری سه ماهه اول سال 1394 بیشترین ازدواج ثبت شده مردان در گروه سنی 29 - 25 ساله با رقم 71 هزار و 461 بوده و بیشترین ازدواج ثبت شده زنان در گروه سنی24 - 20 ساله با 59 هزار و 376 نفر بوده است.

در صورت مخالفت خانواده با انتخاب ما برای ازدواج چه کنیم؟

در صورت مخالفت خانواده با انتخاب ما برای ازدواج چه کنیم؟

یک مشاور گفت: این روزها ممکن است برای بسیاری از جوانان پیش بیاید که فردی را برای ازدواج بپسندند و مناسب ببینند، اما خانواده‌ها با انتخاب‌شان مخالفت کنند. این موضوع چند دلیل دارد؛ از جمله اینکه والدین همیشه تصور می‌کنند که خودشان می‌توانند انتخاب بهتری برای فرزندانشان داشته باشند.  به گزارش گروه وبگردی تفرش نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان  به نقل از ایسنا، دکتر آناهیتا خدابخش کولایی افزود: گاهی اوقات بدون این که طرف مقابل را ببینند چنین طرز فکری دارند. این موضوع در بین خانواده های ایرانی زیاد دیده می شود و در فرهنگ ما ریشه دارد.

وی در ادامه گفت: پدر و مادرها تصور می‌کنند فرزندشان به بلوغ فکری و عقلانیت کافی نرسیده است تا بتواند شخص مناسبی را برای ازدواج انتخاب کند.

این مشاور با بیان اینکه خانواده‌ها مخالفت خود با ازدواج فرزندانشان را به شکل‌های مختلف نشان می‌دهند،اظهارکرد: برخی از خانواده‌ها از همان وهله نخست نسبت به انتخاب فرزندشان و حتی حرف زدن در این زمینه واکنش نشان می‌دهند. برخی دیگر در ابتدا مخالفت‌شان را نشان نمی‌دهند، اما پس از دیدن دختر یا پسر با قصد و نیت طوری حرکت می‌کنند که مخالفت‌شان را اعلام کنند. بعضی وقت‌ها خانواده‌ها افرادی را در بین خانواده یا فامیل برای فرزندشان پسندیده‌اند و به همین دلیل با انتخاب او مخالفت می‌کنند.

خدابخش کولایی اضافه کرد: واکنش دیگر والدین این است که حرفی می‌زنند که جوان را بر سر دوراهی قرار می دهد. به طور مثال می گویند:«خودت انتخاب کردی. میل خودت است.ما نظری نداریم.» بدین ترتیب به طور ضمنی به او می‌گویند که «ما با این قضیه مخالف هستیم و اگر اتفاقی افتاد به ما ربطی ندارد.» در نتیجه جوان در بن بست قرار می‌گیرد و نمی‌داند به کدام سمت برود.

جوان‌ها برای کاهش مخالفت‌ها چه کار کنند؟

وی با اشاره به راهکار‌هایی برای حل مسئله مخالفت والدین گفت: اگر جوانان می‌دانند امکان صحبت با والدینشان وجود دارد، با آنها مشورت کنند. با لجبازی و قهر کاری پیش نمی‌رود. بهتر است درباره شخص مورد نظرشان به والدین اطلاعاتی دهند و آنان را تشویق کنند که فرد را ببینند. دیده‌ها با شنیده‌ها متفاوت است. ممکن است از فردی یک تصور کلی وجود داشته باشد اما زمانی که او را می‌بینند شرایط متفاوت می‌شود.

واسطه انتخاب کنید

این مشاور در ادامه اظهار کرد:‌ در صورتی که فرزندان می‌دانند بزرگتری در فامیل وجود دارد که به والدین نزدیک است و پدر و مادر به نظراتش اهمیت می‌دهند، می‌توانند از نظر مشورتی او کمک بگیرید. در غیر این صورت توصیه می‌شود نزد مشاور بروند.

دلایل منطقی را بپذیرید

وی تصریح کرد:‌ بعضی وقت‌ها خانواده‌ها به عمد با انتخاب فرزندشان مخالفت نمی‌کنند و نظرشان منطقی است. اگر والدین ایراداتی می‌بینند شرایطی را به وجود آورند که جوان خودش این موضوع را حس کند. واقعیت این است که آدم ها از افراد غریبه بیشتر حرف شنوی دارند. مهم است که خانواده بدون غرض ورزی مخالفت شان را ابراز کنند. ابتدا فرد مورد نظر را بشناسند سپس با دلایل منطقی مخالفت‌شان را اعلام کنند.

بدون رضایت خانواده ازدواج نکنید

خدابخش کولایی توصیه کرد: در خانواده‌های ایرانی ازدواج بدون رضایت خانواده انجام نشود و حداقل یک رضایت نسبی وجود داشته باشد. با وجود حرکت جامعه ایرانی به سمت مدرنیزه شدن، ذات پنهان خانواده‌ها هنوز گسترده است و دختر یا پسری که بدون رضایت والدیم همسر وارد خانواده‌ای می شوند، متاسفانه از نظر آن خانواده مطرود هستند. عروس‌ها زیر نگاه تند و تیز مادر شوهر و خواهر شوهر قرار دارند و ممکن است نگاه تحقیر آمیزی به داماد شود.

وی اضافه کرد: جوانان باید بدانند خانواده ایرانی غربی نیست. هر چند در جوامع غربی هم رضایت والدین اهمیت دارد، به دلیل روحیه فردگرایی خیلی در مسائل یکدیگر دخالت نمی‌کنند. در ایران خانواده‌ها گسترده هستند و در واقع فرد با یک ایل و تبار ازدواج می‌کند بنابراین اگر بخواهد بدون نظر والدین همسری داشته باشد مشکلاتی برایش ایجاد می‌شود.

از پیله زناشویی پیشگیری کنید

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی گفت: وقتی زوج‌ها بدون رضایت والدین وارد زندگی مشترک می شوند مشکلی برای شان پیش می آید که به آن ) پیله ی زناشویی ) می‌گویند. در این حالت زوجین از هیچ حمایتی برخوردار نیستند و اگر مشکلات اقتصادی و عاطفی برایشان پیش بیاید یا در زمینه نگهداری فرزندان دچار مشکل شوند، نمی‌توانند به فکر کمک خانواده‌ها باشند. زن و شوهر باید همه مشکلات اقتصادی و اجتماعی را خودشان حل کنند.

وی اضافه کرد: این افراد در سنین میانسالی به شدت از نظر جسمی، روحی و ظاهری شکسته می‌شوند و تنش‌های زندگی‌شان افزایش می‌یابد. ممکن است در دعواها و اختلافات به هم بگویند من به خاطر تو از خانواده‌ام گذشتم. به دلیل این که افراد به مرور زمان حمایت ها را از دست می دهند آستانه تحمل‌شان پایین می آید و ممکن است این تنش‌ها منجربه جدایی شود.

رفتار والدین چگونه باشد

این مشاور تاکید کرد: والدین باید به فرزندانشان اعتماد داشته باشند و در ابتدا با نظر او مخالفت نکنند البته می‌توانند نظر مشورتی هم بدهند. بهتر است ابتدا فرد مورد نظر را ببینند و بعد درباره او صحبت کنند. بسیاری از انتقادات برخی از خانواده‌ها در این باره پیش زمینه‌هایی دارند اما وقتی از نزدیک با فرد روبرو می‌شوند، نظرشان تغییر می‌کند.

خدابخش کولایی در پایان مطلب خود در مجله سپیده دانایی توصیه کرد: خانواده‌ها با هم در ارتباط باشند و فرد را بهتر بشناسند. اگر هم اشکالاتی می‌بینند آن را به شکل مستقیم ابراز نکنند. می‌توانند نظرشان را به صورت پیشنهاد مطرح کنند اما بهترین پیشنهاد این است که نزد مشاور خانواده بروند به این دلیل که فرزندان همیشه فکر می‌کنند مخالفت‌ها به عمد صورت می‌گیرد. وقتی واسطه‌ای وجود داشته باشد تنش‌ها کمتر می‌شود. مشاور قرار نیست طرف کسی را بگیرد بلکه از منطق حمایت می‌کند.

 

بازهم طلاق توافقی/ چه باید کرد؟

طلاق توافقی با 27هزار و 320 مورد، مطالبه مهریه با 16هزار و 228 فقره و طلاق به‌خواسته زوجه با 10هزار و 180 فقره بیشترین پرونده‌های مربوط به دعاوی خانوادگی در سال گذشته بود.

در سال‌های اخیر تغییر شیوه‌های همسریابی، افزایش توقعات زوجین، عدم‌شناخت، افزایش مشغله‌های شغلی و حتی تفریح افراطی افراد به این منجر شده است که طلاق توافقی بیش از بیش بر سر زندگی مشترک افراد سایه سنگینی بیفکند... .

به نقل از تسنیم، این‌روزها حرف از مشکلاتی از جمله اعتیاد، طلاق، به تأخیر افتادن ازدواج محافل را پر کرده است ولی موضوعی مانند طلاق عاطفی و طلاق توافقی که امروز بحرانی پنهان است از چشم همه دور مانده و ریشه خانواده‌ها را متزلزل می‌کند. درواقع برخی افراد برای رهایی از مسئولیت زندگی و راحت طلبی و جدایی آسان از واژه" طلاق توافقی" در دادگاه‌های خانواده استفاده کرده و زندگی خود را بدون هیچ گذشتی زیر پا له می‌کنند.

این موضوع از چنان اهمیتی برخوردار است که مقام معظم رهبری نیز در دیدار با مسئولان عالی قضایی بر اهمیت مبارزه با این پدیده تاکید کردند.

آمارهای رسمی بدون در نظرگرفتن طلاق عاطفی و توافقی روند صعودی طلاق را در جامعه نشان می‌دهند؛ در واقع طبق آمار رسمی از هر 7 ازدواج، یک طلاق رخ می‌دهد که این امر نگران کننده است. بنابراین با وجود افزایش روز افزون طلاق در کشور راهی جز ورود تمام دستگاه‌ها برای حل مشکل اساسی " طلاق" در جامعه کوچک و مهمی تحت عنوان خانواده نیست.

حال در این میان، عباس پوریانی، رئیس دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران مطرح کرده است که طلاق توافقی با 27هزار و 320 مورد، مطالبه مهریه با 16هزار و 228 فقره و طلاق به‌خواسته زوجه با 10هزار و 180 فقره بیشترین پرونده‌های مربوط به دعاوی خانوادگی در سال گذشته بود.

این آمار و ارقام باعث می‌شود که مسئولان همه به هوش بیایند و بدانند این معضلی که آن را دسته کم گرفته‌اند ریشه خانواده را متزلزل و تهدید می‌کند...

برخی مددکاران و روانشناسان در این زمینه صحبت از راحت‌گیری قضات در این خصوص می‌کنند و اینکه " قضات طلاق توافقی را راحت نگیرند، قوانین جدید برای جلوگیری از رواج طلاق توافقی در کشور وضع شود و ضرورت اعمال قوانین سختگیرانه در خصوص طلاق توافقی در دادگاه‌های خانواده " را مورد تاکید قرار می دهند.

تشکیل کارگروه حل مشکلات زوجین در جامعه باشیم

در این میان مهدی لبیبی، جامعه‌شناس با بیان این‌که به بحران طلاق توافقی بیش از بیش باید توجه کنیم، گفت: طلاق توافقی برگرفته از فرهنگ غربی است که این امر راه را برای طلاق راحت کرده است و این موضوع باعث افزایش طلاق و مدگرایی می‌شود.

این جامعه‌شناس با بیان این‌که باید دلایل طلاق آسیب‌شناسی و راهکار‌های کاهش طلاق در جامعه مطرح شود، افزود: رسانه‌ها باید با مطالبی در خصوص ازدواج آسان و مهارت‌های زندگی بتوانند در کاهش طلاق مؤثر واقع شوند همچنین صدا و سیما با پخش سریال‌های متفاوت زندگی بدون اختلاف و تنش را در جامعه رواج دهد و حس گذشت و انسان‌دوستی را برای مردم فرهنگ‌سازی کند.

لبیبی با بیان این‌که باید به دنبال کارگروه حل مشکلات زوجین در جامعه باشیم، اظهار داشت: نباید در بین زوج‌ها خلأ عاطفی وجود داشته باشد. همه رفتارهای انسانی باید لذت و بار عاطفی داشته باشد؛ هنوز جامعه ما نسبت به دنیای غرب در وضعیت بهتری از نظر طلاق قرار دارد ولی این میزان هم زیاد است.

قضات در دادگاه‌ها در زمینه طلاق توافقی سخت‌گیری بیش‌تری در نظر گیرند

وی ادامه داد: باید زوجین و هر یک از اعضای خانواده به مشاوره روی آورند و بدانند که مشاوره در کاهش اختلافات نقش به سزایی دارد و می‌تواند به عنوان راهنما در کاهش اختلافات و طلاق برای زن و مرد محسوب شوند.

این جامعه‌شناس بیان کرد: نباید بگذارند طلاق توافقی در کشور به یک مد تبدیل شود. در واقع قضات در دادگاه‌ها و همچنین مشاوران دادگاه باید در این زمینه سخت‌گیری بیش‌تری در نظر گیرند چراکه امروزه زن و مرد به سوی طلاق توافقی روی می‌آورند.

لبیبی بیان کرد: قوانین مربوط به دادگاه‌‌های خانواده باید در تمام امور به خصوص طلاق توافقی قانون و موادی در راستای جلوگیری و مد شدن این امر وضع کنند.

برخی دیگر از مسئولان فرهنگی و مجلسی نیز در این راستا در خصوص نبود مهارت زندگی مشترک در میان زوجین و اجرا نشدن قوانین و عدم استفاده از داوری و مشاوره در دادگاه‌های خانواده را گوشزد می‌کنند.

طلاق توافقی برای جدایی بدون مخالفت قضات

همچنین سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در خصوص دلایل طلاق و راهکار‌های کاهش آن در جامعه اظهار داشت: درباره راهکار اصلی در کاهش طلاق باید بگویم که مشاوره می‌تواند در تمام مراحل زندگی راهگشا باشد و حتی در دادگاه‌های خانواده مشاوران می‌توانند با راهنمایی مانع از طلاق شوند.

وی ادامه داد: گاهی در دادگاه‌های خانواده شاهد طلاق‌های توافقی هستیم که خود امروز به یک معضل تبدیل شده است و همه از کنارش به راحتی رد می‌شوند و برای رسیدن به موضوع طلاق این راه را انتخاب می‌کنند تا بدون نزاع و بدون مخالفت جدا شوند ولی در جامعه دینی ما نباید به این شکل باشد بلکه قوانین در این خصوص باید سختگیرانه بوده یا دیگر طلاق توافقی وجود نداشته باشد.

موسوی چلک با بیان این‌که ارائه آموزش‌های جنسی به طرفین در استحکام زندگی مشترک بسیار مؤثر است، عنوان کرد: نباید به موضوع طلاق به صورت جزیره‌ای نگاه کرد همچنین باید مشاوره قبل، حین و بعد از ازدواج را جدی گرفت تا مشاروان در راستای شناسایی اخلاق زن و مرد و آگاهی در خصوص زندگی هدایتگر باشند.

دسترسی مردم به خدمات مشاوره می‌تواند در کاهش طلاق مؤثر باشد

وی ادامه داد: با بیان این‌که فرهنگ مشاوره در جامعه ما کمرنگ است، گفت: دسترسی مردم به خدمات مشاوره می‌تواند در کاهش طلاق مؤثر باشد و مشاوران باید تحصیلکرده و آگاه به مسائل باشند.

موسوی چلک با بیان این‌که متخصصان رشته‌های یاورانه باید افزایش یابند و هر خانواده دارای یک مشاوره خانواده باشند و حتماً نباید مشاوران تنها مشاور باشند بلکه مددکاران و روان‌شناسان در این زمینه می‌توانند به کار گرفته شوند.

وی افزود: طلاق از پدیده‌هایی است که باید در جامعه جدی گرفته شود و در زمینه کاهش آن گام مؤثری برداریم و راهکار‌های مدنظر از جمله مشاوره ازدواج و آموزش‌های مهارت زندگی و همسرداری را مدنظر قرار دهیم.

همچنین بسیاری از کارشناسان نیز در این زمینه از نبود کارشناسان  و مشاروران خبره در دادگاه‌های خانواده و راحت‌گیری قضات در بحث طلاق توافقی گلایه می‌کنند که در این جا باید کمی تأمل کرد و به دنبال ریشه این امر که امروز دوانده باشیم...

تشکیل گروه‌‌های پژوهشی برای ارائه راهکار به خانواده

در این راستا، فرشاد جابری، یک مشاور و محقق در گفت‌و‌گو با خبرنگار جوانان و خانواده خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: برای کاهش طلاق به خصوص طلاق توافقی پیشنهاد می‌شود، گروه‌های پژوهشی و تحقیقاتی مبتنی بر روانشناسان و مشاوران تشکیل شود تا راهکارهای مساعد مبتنی بر فرهنگ ایرانی در اختیار خانواده‌ها قرار گیرد  همچنین نظارت یک قسمت تخصصی در کشور مانند سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره بر مسائل خانواده باید مدنظر قرار گیرد.

وی ادامه داد: کنترل بر روی برنامه‌های با محوریت خانواده در صدا و سیما از مسائلی است که امروز باید در جامعه شکل گیرد درواقع برنامه‌هایی تحت نظر افراد کارشناس و مبنی بر فرهنگ ایرانی و اسلامی باید باشد.

این مشاور بیان کرد: متأسفانه در بسیاری از موارد برنامه‌های ارائه شده در صدا و سیما توسط افرادی متخصص که دارای مفاهیم علمی مبنی بر فرهنگ ایران ارائه نمی‌شود.

در بحث طلاق توافقی نقش مشاوره در دادگاه پررنگ است

همچنین زهره طبیب‌زاده، یک نماینده مردم در مجلس افزود: باید در سیستم قضایی کشور مشاوران در دادگاه‌های خانواده مستقر باشند و مشاوره درست و کارساز به زنان و مردان که قصد طلاق دارند، ارائه کند همچنین در بحث طلاق توافقی باید به طور حتم نقش مشاوره پررنگ باشد.

طبیب‌زاده بیان کرد: درست است که ما مشکل قانونی نداریم و باید تمام تمرکز در بحث کاهش طلاق روی فرهنگ عمومی باشد ولی ارائه لایحه کاهش طلاق می‌تواند در این بحث به خصوص کاهش طلاق توافقی کارساز باشد.

آموزش مهارت‌های زندگی و آسیب‌شناسی طلاق به ویژه طلاق توافقی در مدارس

وی افزود: باید از ابتدا در مدارس آموزش مهارت‌های زندگی و آسیب‌شناسی طلاق و تاثیر آن بر فرزندان برای دانش‌آموزان تبیین شود. همچنین با وجود سهل کردن طلاق با عنوان طلاق توافقی نگرانی‌ها بیشتر شده است.

تأثیر ماهواره در جایگزینی فرهنگ غربی و طلاق توافقی

رضا ببری در این راستا در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: امروز ماهواره‌ها و فضای مجازی در افزایش طلاق به ویژه طلاق توافقی بی‌تقصیر نیستند درواقع از طریق ابزار ماهواره طلاق توافقی و فرهنگ غربی در این میان زوجین رواج پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: راهکار این است که از پخش‌ فیلم‌هایی که منجر به متزلزل شدن خانواده می‌شود به طور جد جلوگیری شود و همچنین برنامه‌هایی در راستای تحکیم بنیان خانواده در جامعه ایرانی ساخته شود.

به طور کلی مسئولان و کارشناسان هر کدام نظر و پیشنهادات متفاوت و راهگشایی در زمینه حل معضل طلاق توافقی دارند که کافی است کمی به آنها گوش داد و این امرو در صورت صلاحدید اجرایی شود تا از این مشکل فارغ شویم...

چراکه هر روز آمار طلاق توافقی افزایش می‌یابد ولی دریغ از یک راهکار عملی و اجرایی برای کنترل این مشکل قارچ‌گونه در جامعه... راهکاری که بتواند از میزان این امر جلوگیری کند... پیشنهاد کارشناسان برای رفع مشکل اساسی که امروز بیان می کنند "طلاق توافقی در صدر دعاوی مجتمع‌های خانواده تهران در سال 93" است.

باید این موضوع را بدانیم که نیاز جامعه این است که تمام دستگاه‌های موظف در این امر مهم ورود کنند و دلایل جامع برای کنترل طلاق توافقی را یافته و به طور جد به دنبال حل این معضل خانه‌مان سوز باشند.

امید است روزی در این جامعه دیگر واژه " طلاق" نه تنها برای گوشمان آشنا نباشد بلکه جای خود را به ازدواج‌های موفق دهد....

 

چرا شوهر نمی‌کنی؟!

"دختر مجردی که از بیست‌وپنج سال می‌گذرد، باید خود را آماده کند برای ندیدن و نشنیدن خیلی چیزها!" این را مریم می‌گوید، که حالا بیست و پنج سال دارد و به گفته خودش از این به بعد در همه مهمانی‌ها و جمع‌ها باید منتظر این سئوال باشد که "چرا ازدواج نمیکنی؟" البته او تنها نیست. اکثر دوستان و اطرافیان او همه دختران مجرد در آستانه ازدواجی هستند که میان خنده و شوخی‌هایشان از حقیقتی اجتماعی حرف می‌زنند؛ "کو شوهر"؟!

به نقل از فرارو، آمارهای رسمی درمورد آمار تجرد زنان جامعه می‌گوید "11 میلیون و 790 هزار زن در سن تعریف‌شده ازدواج –یعنی 15 تا 29 سال- وجود دارند که 5 میلیون و 670 هزار نفر از آنان مجرد هستند". همچنین 12 میلیون و 70 هزار نفر مرد 20 تا 34 ساله وجود دارند که از این میان 5 میلیون و 570 هزار نفر هنوز ازدواج نکرده‌اند.

آمار تجرد به طور کلی 46 درصد برآورد می‌شود. دیدگاه‌ مردم دلیل آمار تجرد را بیش از همه متوجه پسران و مردان می‌داند. نبود وضعیت اقتصادی مناسب، تغییرات جنسیتی و گذار از جامعه سنتی به مدرن از دلایلی است که کارشناسان اجتماعی برای افزایش تجرد در جامعه برمی‌شمرند. امان‌الله قرایی‌مقدم-جامعه‌شناس و استاد دانشگاه- نقش فرهنگ را در این میان بیش از همه پررنگ می‌داند.

قرایی مقدم گفت: ما مشکل جمعیتی  نداریم و با مشکل در نسبت زنان و مردان روبرو نیستیم. البته این نسبت جنسی در دوره‌ای پس از جنگ به هم خورد، اما پس از آن به تعادل رسید. در حال حاضر 51.2 درصد جمعیت را پسران و 48.8 درصد را نیز دختران تشکیل می‌دهند. این نسبت طبیعی است.

قرائی‌مقدم با اشاره به تاثیر اقتصاد در ازدواج اظهار کرد: دلیل بالارفتن سن ازدواج و افزایش دختران مجرد، آماده نبودن بستر ازدواج در جامعه و دشواری فراهم کردن یک ازدواج حتی ساده است. بیکاری، تشریفات پیدا کردن شروع زندگی، هزینه‌های زندگی متاهلی و... همگی باعث ترس پسران از ازدواج شده و از آن‌جایی که همچنان مسئولیت تشکیل زندگی با مردان است، آن‌ها هستند که در این زمینه تصمیم‌گیرنده‌اند.

کم‌رنگ شدن روحیه مسئولیت‌پذیری

این جامعه‌شناس تصریح کرد: کمرنگ‌شدن روحیه مسئولیت‌پذیری در پسران یکی دیگر از دلایل بالارفتن تجرد در جامعه است. جامعه ما نسل جوان را مسئولیت‌پذیر بار نیاورده و همین سبب ترس آن‌ها از تصمیماتی چون ازدواج می‌شود. ما باید در نهادهای اجتماعی و سیستم‌های آموزشی‌مان افراد را همچون فرهنگ پیشینیان وظیفه‌مدار بار بیاوریم. مسئولیت ندادن به فرزندان و جوانان، از خانواده تا دانشگاه، از دلایل عدم ازدواج آن‌هاست.

تغییر در روابط میان‌جنسیتی

وی همچنین به چهار عامل مهم در افزایش تجرد اشاره کرده و گفت: چهار عامل مهم نیز در افزایش سن ازدواج و به‌تبع تجرد ناخواسته تاثیرگذار است؛ امروز اکثر جوانان به دانشگاه می‌روند که این فرآیند خود 4 سال به طول می‌انجامد، پس از آن پسران باید دوسال به سربازی بروند. پس از این دوران دوسال زمان لازم است تا یک پسر بتواند اشتغال داشته باشد. بنابراین تحصیل، سربازی و پیداکردن شغل عواملی مهم هستند. عامل چهارم تغییر در روابط میان جنسیتی است. آزادی‌های بیشتر و تغییر در روابط دختر و پسر منجر شده که افراد برای رفع نیازهایشان احتیاجی به ازدواج نداشته باشند. همچنین تغییرات میان جنسیتی در جامعه با زیرساخت‌های فرهنگی ترکیب شده‌ و سبب شکل گرفتن بی‌اعتمادی گشته‌اند؛ به این‌معنا که از طرفی آزادی بیشتر در روابط بین دوجنس صورت گرفته و از طرف دیگر به‌دلایل فرهنگی تعداد زیادی از پسران با تفکر غالب سنتی نسبت به دختران و روابط پیش از پیشین آن‌ها بی‌اعتمادند و البته دختران نیز.

امان‌الله قرایی‌مقدم تصریح کرد: هرچند که فرهنگ روندی تکاملی و غیرقابل بازگشت دارد؛ اما تغییرات اجتماعی که می‌بینیم را باید در دو لایه فرهنگ بررسی کرد؛ لایه زیرین و لایه رو؛ ممکن است مردان جامعه در ظاهر آزادی بیش از گذشته را در روابط میان‌جنسیتی بپذیرند، اما در لایه‌های زیرین تفکر آن‌ها انتخاب همسر بیشتر از همان فرهنگ سنتی تبعیت می‌کند. و این نیز یکی از دلایل رفتنِ جو اجتماعی به سمت ازدواج نکردن پسران است. از این فرهنگ نیز نمی‌توان گریخت، چراکه فرهنگ زیرساخت هربنایی است.

کمبود عشق در جامعه

این جامعه‌شناس با اشاره به تاثیر عوامل اجتماعی و غیرمستقیم بر ازدواج در ادامه توضیح داد: از آن‌جایی که تجرد مسئله‌ای با چندین علت و یک پیامد اجتماعی چندعلّی است باید در مورد آن به علل‌های متفاوت و غیرمتسقیم نیز دقت کرد. تفکیک جنسیتی علاوه بر مسائل فرهنگی و اقتصادی در کاهش ازدواج موثر است. جوانان مکان‌های سالمی برای آشنایی با یکدیگر ندارند و این امکان آشنایی آن‌ها را در خیلی فضاها از بین می‌برد. همچنین باید به نقش شادی و نشاط بر ازدواج تاکید کرد. چطور از جامعه‌ای که شاد نیست انتظار بالا رفتن ازدواج را داریم؟ شاید به نظر بیاید که شادی در این امر موثر نیست، اما راه‌های رسیدن به شادی تاثیر زیادی در این‌باره دارد؛ وجود نداشتن امکانی برای شادی‌های جمعی و موسیقی‌هایی که بتوانند در جامعه "عشق" را بازتولید کنند به ازدواج آسیب زده است.

وی در انتها گفت: رسانه‌ها و نهادهای اجتماعیِ ما باید بتوانند به هر نحوی که شده جوانان و به‌خصوص پسران و مردان را به ازدواج را تشویق کنند. باید توجه داشته باشیم که جامعه درحال حرکت به‌سمت پیری است و کاهش ازدواج می‌تواند بدل به بحران شود.